Kinderen met een kwetsbare mentale gezondheid

‘Op deze school zijn er misschien per klas maar drie leerlingen waar niks mee aan de hand is’, zegt de directeur van de basisschool in Zoetermeer. De directeur en leerkrachten maakten zich zorgen om de grote groep leerlingen die wel problemen hebben. Veel leerlingen hebben bijvoorbeeld ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt of leven nog steeds in een moeilijke situatie: ze zijn gevlucht van een oorlog, leven in armoede, zijn slachtoffer van verwaarlozing, er is veel stress in huis of hun ouders zijn emotioneel minder beschikbaar.

Druk bij leerkrachten

Er spelen dus veel verschillende problemen bij de leerlingen. Leerkrachten hadden het gevoel niet genoeg te kunnen met wat zij zagen gebeuren in de klas. Dat gaf een gevoel van onmacht en leverde stress op bij het team. De focus op hun basistaak ging wat verloren omdat er veel tijd ging naar het voeren van gesprekken met leerlingen die niet door andere instanties opgepakt werden. Dit zorgde voor extra druk bij de leerkrachten die al een hoge werkdruk ervaarden.

Het viel leerkrachten bijvoorbeeld op dat veel kinderen zonder ontbijt en lunch op school kwamen en bijna geen fruit aten. Ook bleek het soms moeilijk om contact te krijgen met ouders en de meeste kinderen deden buiten school niet aan sport. Genoeg redenen dus om aan de slag te gaan met het traject Welbevinden op School.

Aanpak Welbevinden op School

De basisschool heeft altijd veel aandacht voor het welbevinden bij hun leerlingen (zij zijn onder andere een Kanjerschool), maar het gevoel heerste dat er nog veel meer zou kunnen en moeten gebeuren. Zo is er steeds meer aandacht voor voldoende goede voeding en beweging en krijgen de leerlingen schoolfruit. Ook is er een pedagogisch conciërge aangesteld en wordt er door de school gewerkt aan een betere samenwerking met de JGZ en GGD. Daarnaast is de school een pilotschool voor Team-Up Op School geworden. Hiermee focussen ze zich in eerste instantie op hun nieuwkomersleerlingen, maar dit willen ze breder oppakken.

Traumasensitief lesgeven

Een belangrijk onderdeel van hun aanpak Welbevinden op School, dat samen met Pharos en de Gezonde School Adviseur is vormgegeven, is traumasensitief lesgeven (TSL). Leerkrachten worden getraind in rekening houden met en het signaleren van trauma’s bij leerlingen. Leerkrachten moeten niet denken: “Wat is er mis met jou?”, maar juist: “Wat is er gebeurd waardoor jij zo reageert? En wat heb jij nodig?”
Bij TSL is het belangrijk dat leraren de weg naar de juiste specialist kennen, zowel binnen de eigen school als in het samenwerkingsverband of in een ander regionaal netwerk.

Resultaten

Traumasensitief lesgeven lijkt een positieve invloed te hebben op het gevoel van veiligheid en het welbevinden van de kinderen. Het heeft een positief effect op de sociaal-emotionele ontwikkelingen van getraumatiseerde leerlingen én zorgt voor de ontwikkeling van een positief pedagogisch klimaat op de hele school. Hierdoor kunnen kinderen zich beter focussen op het leerwerk, bijvoorbeeld het leren van een tweede taal.

Wat gaat goed?

De werknemers van de school vinden het fijn dat ze handvatten hebben om over en met de leerlingen te praten. Ze begrijpen beter hoe leerlingen denken en begrijpen de verschillende behoeftes die sommige leerlingen hebben. Leraren trekken eerder aan de bel en blijven minder lang met hun zorgen rondlopen. Dat zorgt automatisch voor minder werkdruk.

Wat kan beter?

Vooral de doorverwijzing naar de juiste hulp kan nog beter. Na het signaleren van bijvoorbeeld een trauma, duurt het soms nog te lang voordat de school hulp van de juiste specialisten kan inschakelen. Hulpverleners noemen de taalbarrière een probleem. Ze kunnen getraumatiseerde kinderen lastig helpen als die veel moeite hebben met de Nederlandse taal, maar de kinderen kunnen zich niet op hun nieuwe taal concentreren, omdat hun trauma in de weg zit. Ook ontbreekt het vaak aan een stabiele thuissituatie, hierdoor is het voor hulpverleners ook lastig om de kinderen te helpen.

Ook aan de slag met Welbevinden op School?

Onze adviseurs helpen je graag met de eerste stappen naar meer aandacht voor het welbevinden van de leerlingen op jouw school. Neem voor meer informatie contact op met Anna de Haan.

Meer weten over preventie?

Lees meer over Preventie: 16 handvatten en succesfactoren voor effectief beleid.