Lezing: van equality naar justice

Aldien Poll hield een lezing over de beleidsaanpak om gezondheidsverschillen terug te dringen. Ze baseerde zich daarbij op de ‘meest informatieve burgerraadpleging ooit onder mensen met de grootste gezondheidsachterstanden’, zoals zij het Equity Status Report van de WHO Europe noemt.

De lezing liet aan de hand van een mooie animatie zien hoe je van Gelijkheid naar Rechtvaardigheid kan transformeren, zonder daarbij systemen te veranderen. Wel heeft ze ons meegenomen in de belangrijkste elementen van de beweging en een aantal tips en voorbeelden gegeven.

Haar tips

• Er zijn drie niveaus van beleidsbeïnvloeding. Het betreft beleid van verschillende ministeries, zoals gezondheid, sociale zaken, onderwijs, infrastructuur en economie.
  • Het fundamentele niveau
    De kernvraag luidt: willen we de effecten van beleid eerlijk verdelen en hoe vertalen we dat dan gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid bij verschillende sociale groepen.
  • Het niveau van de sociale en fysieke context
    De kernvraag luidt: hebben we voldoende aandacht voor en inzicht in het effect van onze maatregelen, besluiten, adviezen, subsidiecriteria, werkwijze en uitvoering op gezondheidsverschillen.
  • Het niveau van het individu
    De kernvraag luidt: hebben we voldoende aandacht voor persoonsgerichte zorg en hoe vertalen we dit naar differentiatie in kwaliteit, toegang en betaalbaarheid.

De kernvragen bij alle drie de niveaus gelden voor wetgeving of andere vast te leggen afspraken, beleidsontwikkelaars, bestuurders van alle (uitvoerings) organisaties, beleidsuitvoerders, professionals en onderzoekers. Ze liet zien hoe alle drie de niveaus elkaar raken: het is niet mogelijk interventies, afspraken of programma’s op één niveau te ontwikkelen, als niet de twee overige niveaus daarbij aansluiten. Als voorbeeld noemde ze het Nationaal Preventie Akkoord . Dat heeft alleen effect op het terugdringen van gezondheidsverschillen als vanaf het opstellen van het akkoord aandacht is voor de effecten van het akkoord op gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid voor verschillende sociale groepen; aandacht voor de effecten van de maatregelen, besluiten, werkwijze, interventies etc. en aandacht voor de persoonsgerichte zorg in termen van Kwaliteit, Toegang en betaalbaarheid. Als daar geen aandacht voor is worden de verschillen in gezondheid groter i.p.v. kleiner.

Aldien noemde daarbij verschillende thema’s die op deze drie niveaus aandacht moeten krijgen en riep de toehoorders op om zich veel nadrukkelijker over die thema’s uit te spreken. Wat activistischer te worden en zich aan te sluiten bij het Deltaplan. De honderden miljoenen die nu beschikbaar zijn voor de transitie van zorg naar gezondheid moeten immers iederéén bereiken, ook de mensen met de grootste achterstanden in moeilijke complexe leefsituaties. Soms roept dat weerstand op omdat mensen uit hun comfort zone van het dagelijkse werk moeten treden, soms ook omdat huidige belangen van professionals, beleidsmakers en bestuurders herijkt kunnen worden. Aldien heeft het vaak gedaan en waarschuwt: je moet er wel een dikke huid voor hebben. Want je hoofd boven het maaiveld is niet a priori een prettige positie.

Als voorbeeld stelde ze de vraag: wat biedt ons het kwaliteitsonderzoek in de zorg? Zijn we onze eigen kennis over het aanbod en de procesverlening aan het verbeteren of verbeteren we ook de gezondheid van mensen en laten we daarbij ook andere inzichten toe? Een mooie fundamentele vraag over kwaliteitszorg in de gezondheidszorg.