‘Elkaar kennen en gekend worden. Daarin is een wereld te winnen. Als zorgprofessional hoef je niet alles te weten, maar wel de ingangen en de paadjes naar de juiste zorg en steun.’ Aan het woord is Gerie van Rijssen – de Wilde projectleider Kansrijke Start in Apeldoorn. ‘De grootste stap is dat we zoveel mensen die betrokken zijn bij de doelgroep om tafel hebben gekregen’, vindt Van Rijssen. Van kraamhulp en maatschappelijk werk tot bestuurder en gynaecoloog. Zij gingen het gesprek aan over hoe de hulp en steun aan gezinnen in een kwetsbare situatie nóg beter kan.

Kerngroep en werkgroepen

Het bouwen aan de coalitie Kansrijke Start is twee jaar geleden begonnen met een kerngroep. Deze bestaat uit: gynaecoloog, eerstelijnsverloskundige, beleidsadviseur sociaal domein, bestuurder Centrum Jeugd en Gezin (CJG),een consulent van MEE en een adviseur van Proscoop.

Daarna zijn werkgroepen aan de slag gegaan met thema’s als preconceptie, migranten, samenwerking sociaal domein, geboortezorg rondom armoede, handelingsverlegenheid en nazorg van ouders in een kwetsbare situatie.

Elkaar en elkaars werk leren kennen

Het belangrijkste is dat professionals in het medisch en het sociaal domein elkaar kennen. Jolanda Bergsma maakt deel uit van de kerngroep en de werkgroep preconceptie . ‘Hoe herkennen we elkaars doelgroep? Wat doe je als gynaecoloog met een patiënt die veel stress heeft door armoede? Naar wie verwijs je door als er hulp of praktische steun nodig is, zoals bij de aanschaf van babyspullen? Wat kunnen we voor elkaar betekenen?’. Vragen waar we met elkaar antwoorden op zoeken. Zo is er een informatiekaart rondom armoede gemaakt zodat iedereen weet waar ouders terecht kunnen.

Regionaal

Kansrijke Start Apeldoorn zorgt ervoor dat het programma bekendheid krijgt, ook in de regio. De ambassadeurs van Kansrijke Start gaan bijvoorbeeld naar de regionale studiedag voor huisartsen. Bergsma: ‘Bij huisartsen is er vaak onwetendheid over wat de gemeente biedt aan hulp en steun aan gezinnen. Daarom informeren we huisartsen over het sociaal domein in hun gemeente. We werken aan korte lijntjes tussen huisarts en sociaal domein. Zo hebben de huisartsen in Apeldoorn één contactpersoon bij het Sociaal Wijkteam aan wie ze de zorg van patiënten met één telefoontje kunnen overdragen.’

Ook denkt de werkgroep preconceptie na over digitale informatie in de wachtkamer van de huisarts over preconceptie en tips om gezond zwanger te worden. Overigens vindt Van Rijssen dat niet alles regionaal op één hoop moet worden gegooid. ‘Het Verloskundig Samenwerkingsverband en het ziekenhuis werken regionaal, maar de welzijnspartners zijn lokaal georiënteerd. Gezamenlijke onderwerpen kun je wel regionaal oppakken.’

Het goede gesprek

In de werkgroepen kwam naar voren dat er behoefte is bij zorgprofessionals om aandacht te besteden aan het bespreken van gevoelige onderwerpen, zoals huiselijk geweld, kinderwens, seksualiteit, schulden en armoede. Het afgelopen jaar heeft Kansrijke Start Apeldoorn daarom trainingen georganiseerd voor professionals in de kraamzorg en geboortezorg om het ‘goede gesprek’ te voeren. ‘Spreek je onderbuik gevoel uit op de juiste manier en de juiste toon. Dat kun je oefenen’, zegt Bergsma. Ook de professionals in de jeugdgezondheidszorg en de kraamzorg hebben de mogelijkheid gekregen om deze scholing te volgen. Op dit moment wordt bekeken of de training ook breder uitgezet kan worden.

Makkelijker contacten leggen

Door Kansrijke Start legt Bergsma makkelijker contact met de medische wereld. ‘Het zat niet in mijn systeem. Nu stuur ik soms een cliënt die een kinderwens heeft door naar een verloskundige. Gewoon voor een gesprek over haar kinderwens en over erfelijkheidsfactoren of gevolgen van drugs/medicatie voor een zwangerschap.’ Van Rijssen: ‘Het is fantastisch dat de gemeentelijke voorzieningen voor het eerst contact hebben met de medische wereld en we daardoor de jongste inwoners en hun ouders kunnen bijstaan in de eerste duizend dagen van hun leven. We hebben nieuwe contacten met gynaecologen en geboortezorg in het Gelre ziekenhuis.’

Voor Bergsma is het een eyeopener dat er meer mogelijk is dan ze had gedacht. De werkgroep zet bijvoorbeeld zwangerschapsgym op voor mensen met een licht verstandelijke beperking. ‘Ik vind het mooi om voor mijn doelgroep te staan zodat ze niet vergeten wordt en op een goede manier mee kan doen.’

Eén loket

Gaandeweg is Samen055 aangesloten bij de coalitie. Samen055 is het steunpunt waar alle inwoners met hun vragen terechtkunnen (inkomen, schulden, opvoeden of huishoudelijke hulp). (Aanstaande) ouders en professionals kunnen hier nu ook terecht met vragen over zwanger worden, zwanger zijn en opvoeden, maar ook over scholing en taal. Van Rijssen: ‘We hebben vier inlooppunten in verschillende wijken in Apeldoorn waar je alle aanbod kunt vinden in het sociaal domein. Iedereen kan naar dit punt bellen of binnenlopen met vragen. Je wordt dan waar mogelijk in je eigen wijk geholpen.’

Bewustwording

Van Rijssen en Bergsma zijn er trots op dat zoveel mensen met elkaar in gesprek zijn en elkaar hebben leren kennen. Met als doel ieder kind in Apeldoorn de eerste duizend dagen van zijn leven een kansrijke start te bieden. ‘Allemaal zien we in hoe waardevol die start is.’ Hun ideaal voor de toekomst is dat werkgroepen niet meer nodig zijn. ‘Dat iedereen weet welk zorgpad hij moet bewandelen. Maar ook dat alle professionals zich bewust zijn van de invloed van stress op de zwangerschap en de gevolgen voor de eerste duizend dagen van een kind. Bovenal dat bewustwording van de zorg die nodig is niet ophoudt bij de deur van het ziekenhuis. Want hoe meer problemen voorkomen kunnen worden in de vroege kinderjaren, hoe groter het voordeel voor het kind en de maatschappij.’

Tips

• Vind het wiel niet opnieuw uit, maar ga te rade bij het landelijke actieprogramma Kansrijke Start (waaronder het stimuleringsprogramma Lokale Coalities) daar vind je alle informatie en ondersteuning.
• Kijk wat past binnen jouw gemeente/regio. Maak het klein en lokaal, want daarmee kun je al verschil maken voor (aanstaande)ouders.

Lees ook het interview uit 2020 met de coalitie uit Apeldoorn.