Meerjarendoelen

Vrouwen die besneden zijn, of meisjes die risico lopen om besneden te worden, weten vaak niet dat ze met hun vragen en klachten bij een zorgverlener terecht kunnen. Bij zorgverleners ontbreekt het nog vaak aan kennis en vaardigheden over VGV waardoor zij niet alert zijn op mogelijke signalen en/of deze niet bespreekbaar maken. Daardoor ontbreekt het deze vrouwen en meisjes vaak aan goede zorg en preventie. Zij bereiken de juiste zorgverleners niet altijd. En als ze hen wel bereiken, is de zorg vaak niet persoonsgericht, cultuur- en gendersensitief. Deze vrouwen kunnen zich daarom niet begrepen voelen en krijgen mogelijk niet de juiste zorg.

We willen dat dit verandert. Om daarvoor te zorgen zetten we ons – samen met andere partijen – in voor vier doelen:

• Zorgen dat vrouwen die VGV hebben ondergaan de juiste zorg en ondersteuning krijgen in Nederland;
• Voorkomen dat meisjes en vrouwen die in Nederland wonen (elders) VGV ondergaan;
• Zorgen dat professionals de juiste kennis en vaardigheden hebben om kwalitatief goede, persoonsgerichte zorg te leveren aan vrouwen die VGV hebben ondergaan;
• Het verzamelen en beschikbaar stellen van kennis voor professionals die betrokken zijn bij (het voorkomen van) vrouwelijke genitale verminking. Zo hebben zij de informatie die hen helpt om hun werk te doen.

Waarom het programma Vrouwelijke genitale verminking?

We weten dat gezondheid bij iedereen de uitkomst is van een optelsom. Geldproblemen, werkloosheid, beperkte gezondheidsvaardigheden, eenzaamheid, wonen in kleine flat in een wijk zonder groen, alles speelt mee. Dat is voor de groep vrouwen die VGV heeft ondergaan, of meisjes die daar risico op lopen, niet anders.

Maar voor deze vrouwen komt er nog meer bij die optelsom. VGV kan grote gevolgen hebben. Een besnijdenis kan zorgen voor klachten zoals (chronische) pijn en terugkerende infecties. Daarnaast kan het ook zorgen voor psychische klachten, zoals angst of depressie. Sommige ouders vluchten naar Nederland om hun kind te beschermen tegen vrouwelijke genitale verminking. Maar het wachten op een verblijfsvergunning, die maar zeer zelden wordt afgegeven voor deze vluchtreden, zorgt voor veel stress. Een behandeling op maat is voor vrouwen uit risicolanden ook meer dan nodig. Pharos organiseert daarom meerdere activiteiten met o.a. als doel bewustwording en deskundigheidsbevordering, zoals:

Zero Tolerance

Elk jaar organiseren we op 6 februari, samen met onze partners, een evenement ter gelegenheid van Zero Tolerance Day. Tijdens dit evenement vragen we aandacht voor deze schadelijke praktijk, en het feit dat er hier geen tolerantie voor is. Door hier aandacht voor te vragen, zorgen we voor bewustwording onder onze professionals, beleidsmakers en het brede publiekWe hebben alle hulp nodig om VGV te voorkomen en (jonge) vrouwen van passende zorg te voorzien.

Preventie-acties rondom de vakanties

Een meisje uit een cultuur waar VGV voorkomt loopt extra risico om verminkt te worden als ze haar familie bezoekt. In het land van herkomst, of elders in Europa. Vaak gebeurt dat tijdens langere schoolvakanties, zoals de zomervakantie. Daarom vragen we rond de lange schoolvakanties aan scholen om te letten op leerlingen die op reis gaan. We vertellen scholen meer over het signaleren van risico’s, hoe ze om kunnen gaan met vermoedens van VGV, en hoe ze die kunnen melden. Daarnaast helpen we scholen om dit onderwerp met ouders te bespreken.

Kennis aan professionals

Pharos biedt kennis aan (zorg)professionals om VGV bespreekbaar te maken, risico’s te signaleren en in te grijpen als ze het vermoeden hebben dat een meisje besneden dreigt te worden. Dat doen we o.a. via:

• Trainingen, bijvoorbeeld over de gespreksvoering rondom vrouwelijke genitale verminking;
• Producten, zoals beeldverhalen, signaalwijzers en verklaringen tegen meisjesbesnijdenis;
• Algemene informatie over VGV: De vormen, hoe vaak en waar het voorkomt, redenen van besnijdenis en nog meer;
• Het organiseren van netwerkbijeenkomsten.

Sleutelpersonen Vrouwelijke Genitale Verminking

Sleutelpersonen VGV zijn mannen en vrouwen afkomstig uit landen waarin VGV voorkomt. Samen met de Federatie Somalische Associaties Nederland (FSAN) trainen wij hen om VGV bespreekbaar te maken met mensen die ook uit VGV-prevalentielanden afkomstig zijn. Dit doen zij in individuele gesprekken, maar ook in huiskamersetting en groepsbijeenkomsten. Zij kunnen professionals (bijv. van Veilig Thuis en JGZ) ondersteunen in hun contact met ouders. Sleutelpersonen spelen een cruciale rol, zowel in de preventie van VGV als in de toeleiding naar zorg.

Project Schadelijke Praktijken

Zelfbeschikking is een groot goed in Nederland. Door migratie zijn er culturele tradities naar Nederland gekomen die zelfbeschikking in de weg kunnen staan, tradities zoals VGV, eergerelateerd geweld en huwelijksdwang en achterlating. Deze traditionele praktijken perken de vrijheid van het individu in en brengen groot psychisch en fysiek lijden met zich mee.

Het Ministerie van VWS stelt dat er ‘onvoldoende grip en zicht is op schadelijke praktijken in Nederland en dat de huidige aanpak versnipperd is en onvoldoende werkt.

Pharos kreeg in 2021van VWS een coördinerende rol in het project ‘Schadelijke Projecten’. Samen met 9 migrantenorganisaties, 6 kennispartners en verschillende beroepsverenigingen van zorgprofessionals gaan we de versnippering te lijf en zorgen voor betere bewustwording, preventie, signalering en registratie.

Met de migrantenorganisaties starten we in het voorjaar van 2022 een voorlichtingscampagne, waarin we met de ouders van de verschillende achterbannen in gesprek gaan over deze ingewikkelde thema’s. We ontwikkelen samen met kennispartners en inhoudelijke experts een e-learning Schadelijke Praktijken om de deskundigheid van professionals te bevorderen. Expliciet onderdeel van de modules is het toepassen van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling.

Daarnaast zullen we de eerder ontwikkelde leidraad ‘Medische zorg voor vrouwen en meisjes met VGV’ onder de aandacht brengen en implementeren. Tot slot hebben we de opdracht het VGV-registratiesysteem te verbeteren. Momenteel wordt niet consequent en eenduidig geregistreerd door artsen, verpleegkundigen dan wel verloskundigen of een vrouw is besneden. Het ontbreekt daardoor aan betrouwbare data om het aantal meisjes dat risico loopt op VGV en het aantal prevalente gevallen te kunnen monitoren. Het is van belang om de omvang van deze schadelijke praktijk in kaart te hebben van het aantal meisjes dat risico loopt te worden besneden en van de vrouwen die zijn besneden om hier het zorg en preventiebeleid zo goed mogelijk op aan te laten sluiten.

Samenwerkingspartners

Voor het programma Vrouwelijke Genitale Verminking werkt Pharos onder andere samen met:

Ministerie van VWS, Veilig Thuis, JGZ, GGD’en, GGD GHOR Nederland, VNG, Openbaar Ministerie, Raad voor de Kinderbescherming, Politie, FSAN, NCJ, Actiz, VNG, NJI, Movisie, Regionale spreekuren Zorg, beroepsopleidingen, bijscholingsinstituten, medische beroepsorganisaties (KNOV, NVOG, VVAK, NVVS etc.) ziekenhuizen, (huis)artsen en andere zorgprofessionals, Platform 6/2 (ECPAT Nederland, FSAN, PLAN Nederland, AMREF) End FGM EU, Erasmus Universiteit, Universiteit Gent, Radboud Universiteit, Koninklijk Instituut van de Tropen, Nederlands Centrum voor Jeugdgezondheidszorg, PeriNed, CBS.