Meerjarendoelen

Mensen met een migratieachtergrond hebben dezelfde rechten op een goede gezondheid als ieder ander. Toch is een goede gezondheid voor deze groep in de praktijk nog niet altijd haalbaar. Daarom werken we bij het programma Migranten en Gezondheid aan een betere gezondheid voor migranten door:

• Ons in te zetten voor een zorgsysteem dat toegankelijk is voor alle zorggebruikers, en waar voor discriminatie geen plaats is. Bijvoorbeeld door bij professionals bewustzijn te creëren van (onbewuste) vooroordelen, en tolken in de spreekkamer te stimuleren;
• Overheden en andere organisaties te ondersteunen om in hun beleid en werkwijze aandacht te besteden aan de gezondheid van migranten die nieuw zijn in Nederland. Zo adviseren we bijvoorbeeld hoe gezondheid een plek kan krijgen in de nieuwe wet inburgering en hoe er aandacht kan worden besteed aan de gezondheid van arbeidsmigranten;
• Zorgorganisaties en zorgverleners te ondersteunen bij het geven van persoonsgerichte, cultuursensitieve zorg. Dat doen we bijvoorbeeld door ze te trainen op het gebied van cultuursensitief werken en kennis te bieden over inclusief beleid;
• Te helpen bij het voorkomen van gezondheidsproblemen bij mensen met een migratieachtergrond. Dat doen we door zorgverleners te voorzien van gezondheidsinformatie in verschillende talen, en door sleutelpersonen te trainen.

Waarom het programma Gezondheid & Migranten

Mensen met een migratieachtergrond vinden niet altijd de weg naar passende preventie en zorg. Voor onder anderen vluchtelingen en laagbetaalde arbeidsmigranten zit de weg naar goede zorg vol hobbels en gaten. Er is gezondheidswinst te behalen wanneer het zorg- en preventie-aanbod rekening houdt met specifiek belemmerende factoren als taal, wantrouwen jegens zorgprofessionals en onbekendheid met etnische gezondheidsverschillen bij professionals. Het programma Gezondheid & Migranten richt zich op verschillende migrantengroepen in Nederland waarvoor het risico bestaat dat zij gezondheidsachterstanden oplopen waaronder asielzoekers, statushouders, arbeidsmigranten en ouderen met een migratieachtergrond.

Discriminatie – óók in de zorg

27% van de Nederlanders heeft wel eens discriminatie ervaren blijkt uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau. Door (on)bewuste vooroordelen worden mensen onterecht anders behandeld. Dit gebeurt ook in de zorg. In Nederland is hier relatief weinig expliciet onderzoek naar gedaan. Veel studies zijn uitgevoerd in Amerika, waar over het algemeen meer maatschappelijke en wetenschappelijke aandacht is voor racisme en discriminatie in de samenleving. In maart 2022 publiceerden we een literatuurstudie naar discriminatie in de Nederlandse zorg, en een kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van zorggebruikers en professionals. Die onderzoeken lieten zien welke impact discriminatie heeft op het welzijn en de gezondheid van mensen. Daarnaast hebben we onderbouwd hoe binnen de gezondheidszorg discriminatie (nog steeds) leidt tot zorgmijding en bewuste en onbewuste uitsluiting van mensen, met soms grote gevolgen voor de kwaliteit van de ontvangen zorg. Voor het domein van de gezondheidszorg bieden we aangrijpingspunten om discriminatie tegen te gaan op alle niveaus van het zorgsysteem.

Betere gezondheid – betere integratie

De nieuwe Wet inburgering is per 1 januari 2022 in werking treden. In het nieuwe inburgeringsstelsel krijgen gemeenten meer regie op de inburgering van statushouders. Om inburgering te laten slagen kun je niet om gezondheid heen. Vooral psychosociale en psychische problemen vormen vaak een barrière voor deze groep. Inburgeraars hebben vier keer zo vaak psychische klachten dan mensen die in Nederland geboren zijn. Vaak komen deze problemen pas (te) laat aan het licht, waardoor problematiek en hun gezondheidssituatie onnodig verergeren. Tegelijkertijd heeft dit een negatieve invloed op de inburgering, want het is lastig om te leren wanneer je je niet goed voelt. Het is van groot belang voor de integratie van nieuwkomers dat in deze eerste kritieke fase in Nederland aandacht aan gezondheid wordt besteed.

• Voor gemeenten over inburgering en gezondheid:
  https://www.pharos.nl/kennisbank/inburgering-en-gezondheid/
• Handreiking voor werkgevers:
  https://www.pharos.nl/kennisbank/statushouders-gezond-aan-het-werk/

Bescherming arbeidsmigranten

Arbeidsmigranten lopen, met vaak zware banen, grotere risico’s op fysieke gezondheidsklachten. Ook het risico op mentale gezondheidsproblemen lijkt groter, door de chronische stress veroorzaakt door hoge werkdruk, een laag en onzeker inkomen en slechte woonomstandigheden. Professionals zien veel stress, psychische klachten, depressie, en mensen die overspannen zijn. Ondanks dat er weinig harde cijfers zijn, zijn er wel signalen dat het middelengebruik (roken, alcohol en drugs) relatief hoog is onder deze groep. De spanningen leiden ook tot huiselijk geweld.

Pharos vraagt aandacht voor dit onderwerp en doet aanbevelingen om toegang tot kwalitatief goede zorg en ondersteuning voor deze groep te verbeteren. Op dit moment wordt  aan de hand van de aanbevelingen van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten door de overheid gewerkt aan betere registratie, certificering van uitzendbureaus en controles en handhaving op arbeids- en woonomstandigheden. Maar daarmee zijn we er op het gebied van de gezondheid en toegang tot de zorg van arbeidsmigranten nog niet, waarschuwen onze onderzoekers Inge Goorts en Elize Smal. ‘We moeten meer doen om duurzame inzetbaarheid te garanderen en ervoor te zorgen dat er straks geen duizenden migranten arbeidsongeschikt zijn.’

• Rapport Zorg(en) voor arbeidsmigranten:
  https://www.pharos.nl/kennisbank/zorgen-voor-arbeidsmigranten/

Samenwerkingspartners

Voor het programma Gezondheid & Migranten werkt Pharos onder andere samen met:

GGD Nederland, GGZ Nederland, JGZ, Arq, Indigo, Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV), Landelijke Huisartsenvereniging (LHV), Trimbos, Rutgers, Movisie, Sense, UAF, KIS, Veilig Thuis, VluchtelingenWerk Nederland, Defence for Children, Dokters van de Wereld, Johannes Wier Stichting, NIDOS, COA, Landelijk Platform Terugkeer, DT&V,  IOM, VNG, Divosa, welzijnsorganisaties, wijkteams, sleutelpersonen, taalcoaches en – consulenten, gemeentelijke casemanagers (werk, participatie en inkomen), woningcorporaties, universiteiten en kenniscentra.