‘Discriminatie in de zorg is soms een zaak van leven of dood’, waarschuwde de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, Rabin Baldewsingh, afgelopen donderdag tijdens het webinar Discriminatie in de zorg dat we samen met KIS organiseerden.  ‘Dat klinkt hard, maar je mag je ogen hier niet voor sluiten. Een verkeerde behandeling omdat je je als zorgprofessional niet bewust bent van verschillen, of  verkeerde medicatie die slechts op één bevolkingsgroep is getest, kan grote gevolgen hebben.’

Honderd (aankomend) zorgprofessionals, bestuurders van zorginstellingen, beleidsmedewerkers en wetenschappers keken en luisterden online mee naar de bevindingen uit onlangs gepubliceerde onderzoeken naar ervaren discriminatie bij zorggebruikers en zorgmedewerkers. Twee ervaringsdeskundigen vertelden hun verhalen uit de praktijk. Experts wezen op de impact van ervaren discriminatie op zorggebruikers en zorgmedewerkers, reflecteerden op de rol van medische opleidingen en de organisatiecultuur van zorginstellingen en zochten gezamenlijk naar verbeterpunten op de korte en langere termijn.

Schokkende verhalen

‘Er is discriminatie in onze samenleving. Maar dus helaas ook in de zorg. Dat tonen de onderzoeken van Pharos en KIS aan. En ik heb zelf ook schokkende verhalen gehoord’, vertelde Rabin Baldewsingh. ‘We hebben het lange tijd niet willen erkennen, maar er zijn in de zorg echt uitsluitingsmechanismen aan de orde. Dat zeg ik niet om mensen in het beklaagdenbankje te zetten, ik ben er als NCDR juist om Nederland verder te helpen. We moeten dit met z´n allen tackelen.’

‘Witte blik’ op ziektebeelden

Discriminatie maakt ziek. De opeenstapeling van ervaren discriminatie en uitsluiting leidt tot stress, en zo tot grote gezondheidsverschillen. Patiënten van kleur krijgen niet altijd dezelfde zorg als witte patiënten of patiënten zonder migratieachtergrond. Onbewuste vooroordelen en privileges van zorgverleners, maar ook de ‘witte blik’ op ziektebeelden spelen hierin mee. Zo ervoer Santoecha, die op jonge leeftijd borstkanker kreeg en na amputatie en chemo bestraald moest worden. ‘Ze wilden die behandeling stoppen omdat mijn huid er na die bestralingen bijna verkoold uit zag. Toen liep ik een Indonesische arts tegen het lijf die me vertelde dat die verbrande plekken er heel gewoon uit zagen. Dat een donkere huid zó verbrandt. Door dat inzicht zetten mijn behandelaars, die dat dus niet wisten, de bestralingen gelukkig toch voort.’

Er gaat meer fout op de werkvloer. Eén op de vijf zorgmedewerkers krijgt te maken met discriminatie. Binnen hun organisatie, maar ook als ze patiënten behandelen. ‘Ik kwam als donkere man voor de verzorging van een wond bij iemand thuis en het eerste dat ik te horen kreeg was: Waren de blanke meisjes op, ofzo? Dat ze jou sturen’, zo gaf wijkverpleegkundige Filberto een treffend voorbeeld. KIS-onderzoeker Joey Poerwoatmodjo hoorde deze: Stuur die donkere vrouw(zorgverlener) maar niet meer. De hond reageert agressief op mensen van kleur.

Vertrouwenspersonen van kleur

Ziekenhuizen moeten vertrouwenspersonen van kleur aanstellen, zorginstellingen moeten inclusiever worden, net als wetenschappelijke studies. Er moet een veilige sfeer komen, waarin patiënten en zorgprofessionals discriminatie durven te melden. En zo kwamen er donderdagmiddag nog twee handen vol met verbeterpunten voorbij. ‘Discriminatie wordt onderschat door mensen die het niet zelf ervaren’, zei Amma Asante van KIS.

We moeten het samen met de zorg doen, met al die moedige zorgverleners, die helden, de veelbesproken handen aan het bed, stelt Roshnie Kolste van Pharos: ‘Niet met vingers wijzen, maar positief en constructief.’

‘Er valt nog een wereld te winnen’, zo besloot onderzoekster Judith Venderbos van Pharos. En dat sloot mooi aan bij wat de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme Rabin Baldewsingh eerder zei: ‘We hebben iedereen nodig. We moeten met z’n allen keihard aan de slag.’

Meer informatie?

Vragen? Op zoek naar meer informatie? Onze onderzoekers Roshnie Kolste en Judith Venderbos zijn bereikbaar via discriminatie_inclusie@pharos.nl

Je kunt de slides van de presentatie tijdens het webinar hier terugvinden.