Op 19 maart bood Pharos haar nieuwe publicatie over sociale uitsluiting en gezondheid aan in de Tweede Kamer. De grote belangstelling van Kamerleden laat zien dat  dit thema een prioriteit is over de gehele breedte van het politieke spectrum. Pharos hoopt dat deze kennissynthese een belangrijke leidraad kan vormen voor de aanpak van sociaaleconomische gezondheidsverschillen onder een nieuw kabinet.

‘Sociale uitsluiting’ bleek de afgelopen maanden een terugkerend thema in analyses over de verkiezingsuitslag van 22 november en de verdeeldheid van het politieke landschap. Sociale uitsluiting gaat over mensen die zich jarenlang niet gezien, gehoord en vertegenwoordigd voelen. Het doel van de nieuwe kennissynthese is allereerst meer bewustzijn creëren over de impact van sociale uitsluiting op gezondheid. De publicatie combineert ervaringsverhalen met een uitgebreide literatuurstudie en een pleidooi aan de samenleving en de politiek om te reflecteren op de zorg het juiste gesprek over het wegen van waarden – zoals kansengelijkheid, inclusie, doelmatigheid en efficiëntie – tegen de achtergrond van de houdbaarheid en betaalbaarheid van de zorg aan de ene kant én grote gezondheidsongelijkheid aan de andere?

Oproep aan de samenleving en de politiek

Het is niet eenvoudig om concrete handelingsperspectieven en oplossingsrichtingen te bepalen om het tij te keren. Toch bestaat er geen twijfel dat bestuurders, beleidsmakers, onderzoekers en maatschappelijk middenveld hierin allemaal een rol en verantwoordelijkheid dragen. We pleiten voor een maatschappelijk gesprek over de rol van sociale uitsluiting. Een verbindend gesprek over waarden. Het is hoog tijd dat we op basis van de beschikbare kennis over gezondheidsverschillen de volgende vragen met elkaar bespreken: Hoeveel ongelijkheid in de Nederlandse samenleving vinden we ‘acceptabel’? Wanneer zijn sociaaleconomische gezondheidsverschillen onrechtvaardig? Welke rol heeft de overheid en wat is de verantwoordelijkheid van het individu in het tegengaan van sociale uitsluiting, ongelijkheid en gezondheidsverschillen? En hoe richten we een inclusieve samenleving in die de waardigheid van iedere mens erkent?

Pharos neemt hierin twee initiatieven. Op maandag 18 maart vond de aftrap plaats van de Week van de Gezondheidsverschillen 2024 plaats, waarin Pharos bestuurders, ambtenaren, professionals en maatschappelijk middenveld opriep zich te committeren aan het gezamenlijk ontwikkelen van een Deltaplan tegen Gezondheidsverschillen. Deze maatschappelijke coalitie met vertegenwoordiging uit verschillende sectoren (onder andere zorg, wonen en leefomgeving, sociaal domein en onderwijs) wil met een integrale, domeinoverstijgende actieagenda gezondheidsverschillen met 30 procent terugdringen voor 2040.

Ten tweede zullen we  op basis van de kennissynthese een waardengedreven debat organiseren voor en met Tweede Kamerleden. De invulling die we geven aan waarden als inclusie, solidariteit, rechtvaardigheid en kansengelijkheid ligt immers aan de basis van hoe mensen in Nederland uitsluiting ervaren en hoe we samen   het verschil kunnen maken.