De bezoekmaatregelen in verpleeghuizen en zorgcentra versoepelen beetje bij beetje. Maar ook al mag je als mantelzorger beperkt op bezoek, het blijft anders dan het was. Altijd 1,5 meter afstand houden terwijl je voor iemand zorgt is niet makkelijk, zo niet onmogelijk.

Binnen het onderzoek “Coronatijden: Impact van sociale isolatie op kwetsbare groepen” onderzoeken we effecten op mantelzorgers van migranten met dementie. In dit nieuwsbericht vertellen we je meer over de uitkomsten van ons deelonderzoek “De ervaringen van mantelzorgers met een migratie-achtergrond die zorgen voor naasten met dementie”.

Mantelzorg en corona

Het coronavirus, de bijbehorende maatregelen en adviezen hebben een grote impact op ouderen en hun mantelzorgers. Ze veroorzaken stress, verdriet, extra geregel en onzekerheid. Dit zet de kwaliteit van zorg onder druk. Ook vermindert de kwaliteit van leven van ouderen met dementie en hun mantelzorgers. Dit geldt voor alle ouderen en mantelzorgers, dus ook voor kwetsbare groepen. Zoals ouderen en mantelzorgers met een migratieachtergrond. Juist daarom is het nu belangrijk om onderzoek te doen naar de impact van de coronamaatregelen op deze mensen.

Ons deelonderzoek is specifiek gericht op migranten met dementie en hun mantelzorgers. Hiervoor volgen we mantelzorgers met verschillende culturele achtergronden. Zij zorgen in verpleeghuizen, zorgcentra of thuis voor hun naasten. Met ons onderzoek kregen we een unieke kans om te zien hoe mantelzorgen er voor hen in deze coronatijd uit ziet. Welke impact hebben de coronamaatregelen op het leven van oudere migranten met dementie en hun mantelzorgers?

Persoonsgerichte en cultuursensitieve zorg

Mantelzorgers zijn belangrijk voor de ondersteuning en zorg voor ouderen. Zeker als een oudere een andere culturele achtergrond heeft dan de Nederlandse. Mantelzorgers voeren gesprekken met hen in hun eigen taal. Maar de ondersteuning gaat verder dan taal, Cultuursensitieve inbreng van mantelzorgers is belangrijk. Zij kunnen vaak goed inschatten waar de oudere behoefte aan heeft. Als mantelzorgers minder bij hun naaste mogen zijn, heeft die soms niemand meer om in de eigen taal mee te praten over voor hem of haar belangrijke onderwerpen. Zo kunnen de ouderen bijvoorbeeld ook niet aangeven wat ze missen in de zorg. Of wat er beter kan.

Mantelzorger: “Wij vullen de zorg aan, op een manier die het voor onze ouders passend maakt.”

Mantelzorgers in het verpleeghuis

De functie die mantelzorgers na jaren opgebouwd hebben, valt soms weg door de coronamaatregelen. Het leveren van maatwerk voor elke bewoner wordt dan moeilijker. Persoonsgerichte zorg bieden is lastig, zo niet onmogelijk, als je niet in de cultuur van de oudere thuis bent. Daarvoor steunden verpleeghuizen vooral op mantelzorgers. Het voorbeeld van Elif, Mehmet en Ceren laat zien dat dat zo kan blijven. Ook als je je aan de coronamaatregelen moet houden. Het is ook nu belangrijk dat mantelzorgers, zorgcentra en verpleeghuizen samen blijven werken om alle ouderen de beste zorg te kunnen bieden.

Delen van zorg

Mantelzorgers zijn een zwaar belaste groep. Zeker als ze zorgen voor oudere migranten met dementie. Vaak komt de zorg in de loop van de tijd steeds meer op de schouders van één mantelzorger terecht. Dat effect wordt tijdens de coronapandemie versterkt. Een van de mantelzorgers vertelt; “Soms moet je dingen ook loslaten. Daarvoor voelde je je schuldig, dat heb ik nu niet meer. Omdat je niet meer kunt doen dan dit.”

Mantelzorgers vinden het moeilijk om het delen van mantelzorg te bespreken, ook al vóór corona. Het is belangrijk dat deze taakverdeling altijd bespreekbaar is. Dit thema onderzoeken we ook in ons project Taking Care of Caregivers.

Contact houden

Door de coronamaatregelen vallen veel contacten voor ouderen weg. Niet alleen het contact met hun mantelzorger, maar ook een praatje in de wijk, activiteiten met vrijwilligers, thuis of in het verpleeghuis, zijn van groot belang. We zien dat veel ouderen en mantelzorgers piekeren of angstig zijn. Een terugkerend dilemma waar zij tegenaan lopen is de afweging tussen kwaliteit van leven en het risico op besmetting.

Mede door het risico op besmetting gaat veel contact nu via (beeld)bellen. Het is ‘het nieuwe normaal’ geworden. Het is fijn dat er door technologie zoveel mogelijk is, ook op afstand. Mantelzorgers kijken meer in het medische dossier van hun naasten. Als het nodig is kunnen ze beeldbellen om hun naasten gerust te stellen. Ook bellen zorgverleners vaker met mantelzorgers. Toch moeten we niet voorbij gaan aan de sterke behoefte van ouderen aan fysiek contact met naasten en verzorgers.

Dementie

Bij cliënten zoals Ceren zijn familieleden bang dat hun geliefde achteruit gaat en niet meer de oude is wanneer meer (fysiek) contact weer mogelijk is. Zo liggen eenzaamheid en depressie vooral bij ouderen op de loer [1]. De achteruitgang kan nog sneller gaan nu sommige activiteiten in het verpleeghuis en bij de dagbesteding niet doorgaan. Voor zowel ouderen als mantelzorgers is het van belang dat ze juist wel contact hebben, dat zij betrokken zijn en zich betekenisvol kunnen voelen als onderdeel van een sociaal netwerk.

Als zorgverlener kun je bijvoorbeeld met ouderen en mantelzorgers overleggen hoe je de zorg nog steeds passend kunt maken. Ondanks de coronamaatregelen. Op die manier blijf je de mantelzorgers betrekken. Als bestuurder is het belangrijk om contact te blijven houden met je zorgverleners. Zij weten wat er op de afdelingen speelt.

Eindrapportage

Meer resultaten lees je in onze eindrapportage. Heb je vragen? Dan kun je terecht bij onze onderzoekers:

• Carolien Smits, c.smits@pharos.nl
• Roshnie Kolste, r.kolste@pharos.nl
• Teuni Wolters, t.wolters@pharos.nl