Leon Noorlander staat na 5 jaar Pharos voor zijn volgende stap. In zijn tijd bij Pharos heeft hij het landschap van gezondheidsverschillen aanzienlijk zien veranderen, en daar is hij trots op. ‘Gezondheidsverschillen staan nu prominent op de agenda, niemand kan er meer omheen.’

Leon Noorlander heeft Pharos zien groeien van een relatief kleine speler naar een volwassen en impactvolle organisatie. Nu het onderwerp op de agenda staat is het volgens hem dan ook tijd om die positie te gebruiken: ‘Dit is het gouden moment, nu moeten we gaan leveren’. Maar het onderwerp is gelaagd, complex en raakt kwetsbare groepen in de gehele maatschappij. Ook leidt het tot polarisatie. Noorlander is 5 jaar geleden bij Pharos aan de slag gegaan, omdat hij het werkveld in wilde. Hij wilde zien wat beleid daadwerkelijk doet met de levens van mensen. In dit interview maken we met hem de balans op.

Een groot hart voor gelijke kansen

Noorlander groeide op met een sterk gevoel voor rechtvaardigheid, mede beïnvloed door politiek-betrokken ouders. Zijn werk bij publieke organisaties was altijd gericht op het bieden van kansen aan mensen met minder voorrechten. En dat is hem met de paplepel ingegoten. ‘Mijn ouders zijn beide na de middelbare school snel gaan werken en hebben dus geen vervolgopleiding gehad. Dat was normaal in die tijd, studeren was voor andere mensen. Ze hebben er alles aan gedaan om ons die kans wel te bieden. En daar neem je wel iets van mee. Zij hebben die kans nooit gekregen’.

Als kind wilde Noorlander een tijd cameraman worden, dat is niet gelukt. Wel heeft hij ongeziene beelden in de maatschappij goed kunnen vastleggen. Door zijn overstap van Den Haag naar Pharos hoopte hij een dieper begrip te krijgen van beleid in de echte wereld. ‘Als beleidsmaker sta je eigenlijk heel ver van het echte leven af’, aldus Noorlander. Bij Pharos zag hij hoe groepen zich achtergesteld en uitgesloten voelen, hoe boos zij zijn op de overheid en politiek. Beleidsmakers moeten volgens hem bereid zijn om in te leveren. Het is zijns inziens essentieel dat zij verder kijken dan het eigen referentiekader.

Nederland is in tweeën gedeeld.

‘Ik denk dat gezondheidsverschillen misschien wel de grootste onrechtvaardigheid binnen ongelijke kansen zijn,’ betoogt Noorlander. Gezondheid is volgens hem misschien wel het meest kostbare bezit van een mens. ‘Nog meer dan materiële welvaartsverschillen. Ik bedoel, zes jaar korter leven en vijftien jaar langer ongezond leven, dat is nogal wat. Het raakt de kern van wie je bent en hoe je kan leven’.

Inmiddels kunnen we geen krant meer openslaan, of beleidsstuk lezen waarin gezondheidsverschillen niet als leidend thema voor de komende jaren wordt benoemd. Noorlander: ‘Het stond zelfs in het laatste regeerakkoord. Het stond in nagenoeg alle verkiezingsprogramma’s.’ Hij beschrijft dat we het 10 jaar geleden nog niet hadden over de tweedeling. ‘Toen ik vijf jaar geleden bij Pharos kwam, begonnen we het over die term te hebben. Daarom moet Pharos volgens hem ook niet te bescheiden zijn. ‘We hebben een hele grote rol gespeeld in het zichtbaar maken van de tweedeling in gezondheid. We hebben die echt keihard op de maatschappelijke en politieke agenda gezet de afgelopen jaren’.

De verantwoordelijkheid van beleidsmakers

Beleid heeft een grote impact op de gezondheid en levensverwachting van mensen die achterblijven, beschrijft Noorlander. Hij verwijst hij naar het engelse gezegde: ‘The road to hell is paved by good intentions’. Voor degenen die aan de goede kant van de tweedeling staan ziet hij een grote verantwoordelijkheid: ‘Het is op zich logisch dat hoogopgeleiden de bestuurlijke en politieke functies in Nederland bekleden en de intentie uitspreken om de tweedeling aan te willen pakken. Maar met alleen intenties zitten we op de weg naar de hel, bij wijze van spreken’. Beleidsmakers moeten ook bereid zijn om actie aan intenties te verbinden. En kunnen accepteren dat dit beleid kwetsbare groepen soms meer helpt dan henzelf. Noorlander: ‘Het is uiteindelijk een verdelingsvraagstuk. En die verdeling is natuurlijk behoorlijk ‘scheef’.

Leon roept op tot een meer betrokken aanpak van beleidsmakers. ‘Betrek kwetsbare groepen actief bij het maken en toetsen van beleid’. De eerste stap die beleidsmakers volgens Leon kunnen zetten is het werkveld bellen. ‘Door ervaringsdeskundigheid belangrijk te maken en te zoeken naar cruciale, inclusieve data, komen kwetsbare groepen ook in het zicht’.

De overstap naar jeugdzorg

De overstap naar Jeugdzorg is volgens Noorlander een logische stap. ‘Er zijn steeds meer jongeren die jeugdzorg nodig hebben. Waar Pharos meer de beschouwelijke rol heeft, was het voor hem tijd om weer op een beslisserspositie plaats te nemen.

Terugblikkend op zijn tijd bij Pharos spreekt Noorlander vol trots en waardering: ‘Ik ben supertrots op onze club. Hoe we echt enorm gegroeid zijn. Dat we van een club die vooral heel sterk was in het zorgveld, nu bij de lokale gemeenteambtenaar bekend zijn. Die op nationaal niveau impact maakt en meepraat bij grote beslissingen. Dat heeft ons wel echt veel steviger gemaakt’.

Werk doen dat echt een verschil maakt

Wat Noorlander het meeste gaat missen is de passie en drive die de mensen van Pharos met elkaar delen. Ook inhoudelijk vindt hij het jammer: ‘Nu staan we op het punt dat we moeten gaan oogsten. Die luxe hebben mijn opvolgers.’ Tot slot heeft hij voor iedereen die zich inzet voor ongelijkheid een boodschap, met zijn collega’s in het bijzonder. ‘Wat ons allemaal bindt is de passie voor het onderwerp. Dat is een soort intrinsieke binding die er altijd is. Ik denk dat we ons soms bij Pharos onvoldoende beseffen wat een ontzettende, fantastische organisatie we zijn. Dat we dagelijks mogen werken aan een onderwerp dat we belangrijk vinden. Dat we echt impact en verschil maken met elkaar. Soms vergeet je in de drukte wat een belangrijk werk je doet. En hoe fijn het is dat je daarvoor elke dag uit bed mag komen.