In de Week van de Gezondheidsverschillen, waarin het thema dit jaar de rol van geld is, delen we graag de aanpak van BuZz in Leiden. Beluister hier de audioreportage over de aanpak van BuZz.

BuZz Leiden is een organisatie voor Sociaal Werk die zich richt op het versterken van basisvaardigheden van de inwoners in de stad. De missie van BuZz is om inwoners te ondersteunen bij het ontwikkelen van vaardigheden die essentieel zijn voor het actief deelnemen aan de samenleving. Wij spraken Kirsten Zitman, de bevlogen directeur van BuZz, over de “BuZz-aanpak”. “Samen met de buurtbewoners en deelnemers bepalen we wat er nodig is, wat we kunnen en moeten doen”, legt Kirsten uit. Daarbij zijn gesprekken over geld en geldzorgen juist leidend.

Camouflageaanbod

Het op orde krijgen én houden van je financiën is een belangrijke basisvaardigheid. BuZz organiseerde daarom een Geldfestival in de wijk. Het is een positieve manier om mensen zorgen over geld te laten delen, de problemen direct aan te pakken in een plezierige en luchtige setting. Kirsten legt uit: “Het Geldfestival is eigenlijk een vorm van ons camouflageaanbod: we organiseren het één om het ander te bereiken. Met de uitnodiging voor een feestje, realiseren we een gesprek over geldzaken. Je komt liever naar een Geldfestival dan naar een Geldzorgen-workshop!”. Tussen de kraampjes met lekker eten, kleding en zelfs massages zijn SchuldHulpMaatje, de Stadsbank en Humanitas Thuisadministratie aanwezig die mensen ondersteunen met geldzorgen. Kirsten vertelt: “Veel mensen ervaren schaamte bij hun geldzorgen, via deze aanpak kunnen mensen zien dat er ook anderen zijn die hiermee zitten en dat het ook leuk kan zijn om over geld te praten. Daarbij nemen we met een Geldfestival in de wijk drempels weg.”

Van het Geldfestival naar de Geldparade

Uit gesprekken met mensen op het Geldfestival, waar zo’n tweehonderd mensen op af kwamen, werd duidelijk dat er meer nodig was. Er was een concretere aanpak nodig voor het thema ‘geld’ waarbij de kracht van de wijk en de buurtbewoners nog meer kon worden benut. We hadden al een samenwerking met de Energiefixers071. Die gingen bij de inwoners langs om woningen energiezuiniger te maken. Die praktische aanpak sprak ons aan. Zo kwam de Geldparade op gang. “We gaan langs bij de mensen thuis om te vragen hoe het gaat met hun financiën,” legt Kirsten uit, “In zo’n geldgesprek komen vaak veel meer dingen naar boven. Denk aan schimmel in de woning, of mensen die ondersteuning nodig hebben bij de zoektocht naar werk, eenzaam zijn of vragen hebben rondom digitale zaken”. We stellen vooraf vast welke straat of flat we aanpakken en hoeveel huishoudens we willen bereiken. Dan gaan we aan de slag met de aanbelrondes en huisbezoeken.

Het is belangrijk om niet direct de diepte in te duiken, maar om eerst te vragen hoe het gaat en uit te leggen wat BuZz doet. De mensen van BuZz nemen boodschappenbonnen van de supermarkt mee; een aanbod dat veel mensen graag ontvangen en dat opening biedt voor een gesprek. Het opbouwen van het vertrouwen kost veel tijd, het is belangrijk om te laten zien dat je iets wezenlijks voor de buurtbewoner kunt betekenen, iets dat ze echt verder op weg helpt. “We vragen altijd of mensen bij ons langs willen komen,” vertelt Kirsten, “dan nodigen we ze uit op onze BOP (buurtontmoetingsplek). Dat is onze huiskamer in de wijk. Hier kunnen de buurtbewoners meedoen aan activiteiten, ontmoeten ze anderen en kunnen ze elkaar helpen.”

Taboedoorbrekende aanpak

Naast de huisbezoeken, zijn een belangrijk onderdeel van de Geldparade  de ’Soepshows’: dit zijn talkshows (met soep) in de BOP (Buurt ontmoetingsplek, de kleinschalige locatie van BuZz) waarbij ervaringsdeskundigen en professionals met buurtbewoners in gesprek gaan over bijvoorbeeld de zorgverzekering of de voedselbank. Er wordt tijdens deze bijeenkomsten bijvoorbeeld uitleg gegeven over hoe de zorgverzekering werkt; dat je als je 18 wordt zelf verantwoordelijk bent, zelf je verzekering moet betalen en wat je kunt doen om extra zorgkosten te betalen die niet vergoed worden. Het is een taboedoorbrekende aanpak geeft Kirsten aan: “Tijdens de soepshow met de voedselbank zag ik dat mensen over hun schaamte heenstapten: ‘oh maak jij ook gebruik van de voedselbank?’ In de gesprekken werden mythes ontkracht: ‘nee er ligt geen eten dat over de datum is’. Mensen waren elkaar echt aan het aanmoedigen om dingen bespreekbaar te maken en gebruik te maken van de Voedselbank.” Zo vergroten ze hun kennis, vaardigheden en hun netwerk.

Gezondheidsinloop met een Buurtsoepie

Naast geldvaardigheden, zijn gezondheidsvaardigheden een belangrijk speerpunt voor BuZz. Daarom organiseert BuZz elke week op diverse locaties een soepmiddag: ‘Buurtsoepies’ als onderdeel van het thema gezondheid: een informeel moment waar samen soep gemaakt en gegeten wordt en waar ook een (wijk)verpleegkundige aanwezig is. De verpleegkundige beantwoordt gezondheidsvragen en doet korte gezondheidschecks zoals bloedprikken en bloeddrukmeten. “Mensen vinden het lastig om erover te praten met anderen vanwege schaamte, of het ontbreekt ze aan kennis of netwerk,” vertelt Kirsten, “Op deze manier kunnen mensen toch op een laagdrempelige manier vragen stellen over hun gezondheid.” De verpleegkundige kan met mensen in gesprek in de moedertaal en je ziet dat onderwerpen waar schaamte omheen zit, zoals menstruatie of de menopauze, dan makkelijker aan bod komen.

De Buurtsoepies worden altijd drukbezocht. “Mensen komen er wekelijks voor terug,” vertelt Kirsten, “en er komen ook altijd nieuwe mensen.” BuZz past het aanbod voortdurend aan op basis van de signalen en vragen van de deelnemers. Wanneer er thema’s zijn die vaker terugkomen, organiseren ze ook cursussen of nodigen ze mensen uit om er iets over te vertellen.

Waardevolle tips van Kirsten Zitman van BuZz:

Geld en gezondheid hebben altijd met elkaar te maken, beide thema’s zijn daarom cruciaal voor de ontwikkeling van basisvaardigheden. Kirsten geeft tot slot nog tips mee voor andere gemeentes en welzijnsorganisaties in Nederland:

• Zorg voor een solide partnerschap met de gemeente waar je in werkt. Zo creëer je een  samenwerking met de gemeente waarin je echt kan doen wat er nodig is. We hebben in Leiden het mandaat om onze programma ontwikkeling  aan te passen aan wat er nodig is, en niet vast te hoeven houden aan wat we vooraf hebben ingeschat. Hierdoor gaat kwaliteit écht boven kwantiteit. En dat is een noodzakelijke randvoorwaarde.
• Ontwikkel en ontdek samen met deelnemers en bewoners wat mensen nodig hebben, om meer kwaliteit te bieden én een programmering vorm te geven die 100% aansluit bij de mensen om wie het gaat.
• Focus op de combinatie van het collectief én het individu: bij BuZz komen mensen in één op één trajectbegeleiding waarin ze gedurende het traject deelnemen aan groepsactiviteiten. Samen de taal leren en uitvogelen hoe je laptop werkt helpt!
• Zet in op een aparte opdracht voor basiskracht. Leiden is een van de eerste gemeentes die dit onderwerp als een aparte opdracht heeft vormgegeven. Zo ontstaat er tijd en ruimte voor de mensen die anders weleens vergeten worden. Basiskracht verwijst naar basisvaardigheden waar volwassenen voldoende over moeten beschikken om zich zelfstandig te kunnen redden in de maatschappij. BuZz focust op 6 thema’s: de taal leren, talentontwikkeling, omgaan met geld en papier, digitale vaardigheden, gezonde leefstijl en het opbouwen van een netwerk.
• Kies voor de positieve insteek en een luchtige aanpak; mensen leren het beste met en vanuit plezier. De onderwerpen en situaties zijn vaak al zwaar genoeg.
• Werk met bekende gezichten; vertrouwen opbouwen is een succesfactor en dat doe je met ‘vertrouwde koppen’.
• Werk midden in de wijk, haal de expertise van partners naar de wijk, laagdrempelig en dichtbij naar de mensen toe, zodat inwoners de vaardigheden, netwerk en kennis kunnen ontwikkelen die ze nodig hebben.
• Help andere organisaties de vertaalslag maken in hun aanbod naar de deelnemers. Veel aanbod is te moeilijk voor de deelnemers van BuZz; wij en de deelnemers zelf kunnen goed verwoorden wat er nodig is.
• Cruciale succesfactor en kerningrediënt is: GA NAAR DE MENSEN TOE. Niemand is moeilijk bereikbaar. Het VINDEN van mensen is onze kracht, en kan ook die van jullie worden!

Meer weten over BuZz? Ga naar www.buzzleiden.nl