Hoe kunnen werkgevers de gezondheid stimuleren van mensen in praktische beroepen? Bij bouwbedrijf De Nijs dachten medewerkers daarover mee. Het resultaat: toolboxbijeenkomsten over gezondheid en concrete verbeteringen in de werkomgeving.

“Met elkaar dingen willen doen, is superbelangrijk in een bedrijf. Daar hoort bij dat je verantwoording draagt voor elkaar”, zegt Cees Bakhuys, productiemanager bij Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen. “Daarbij horen goede werkomstandigheden en aandacht voor gezondheid.” Het Noord-Hollandse bedrijf deed mee aan een project over gezondheid van onder meer AmsterdamUMC, RIVM, Volandis en Pharos. Het doel: praktisch geschoolde medewerkers betrekken bij gezondheidsinitiatieven op de werkvloer, zodat die beter aansluiten bij hun behoeften. Geen overbodige luxe, want mensen in praktische beroepen hebben relatief vaak een slechtere gezondheid. Ook zijn ze vaak moeilijker te bereiken met een programma voor gezondheidsbevordering, al is het alleen al omdat ze vaak op verschillende locaties werken.

Gezonde leefstijl

Bij De Nijs werken driehonderd mensen, verspreid over bouwplaatsen, een timmerfabriek en kantoorlocaties. De onderzoekers vroegen medewerkers wat zij belangrijk vinden als het gaat om gezondheid en werk, en wat het bedrijf daaraan zou kunnen doen. Ze hielden een enquête en interviewden twintig personeelsleden met verschillende functies. Daaruit kwam het idee een gezonde leefstijl, zoals gezond bewegen en eten, te bespreken in ‘toolboxbijeenkomsten’. “Als bouwbedrijf moeten we tien keer per jaar met elke werknemer gesprekken voeren over veilig en gezond werken. Mensen zeiden: het is voor ons het simpelst als je daarbij aansluit”, vertelt de productiemanager.

Gereedschapskist

Het leidde tot drie ‘toolboxen’ met daarin informatie en concrete handvatten om met een gezonde leefstijl aan de slag te gaan. Vragen die hierbij aan de orde kwamen, waren zoal: welke voeding is gezond, hoe kom je toe aan gezond eten, wat is een goede werkhouding, hoe kun je voldoende lichaamsbeweging krijgen? Bakhuys en andere leden van het preventieteam van het bouwbedrijf gaven de presentaties, samen met een directielid. Pharos trainde hen voor de presentaties, zodat ze ook goed aansloten bij kortgeschoolde medewerkers. “Je maakt het belangrijk door het met de directie te doen”, zegt Bakhuys. De eerste bijeenkomst sloot af met de oproep suggesties in een speciale ideeënbus te doen: hoe kan De Nijs jou helpen gezonder te worden?

Ludiek element

De toolboxpresentaties bevatten laagdrempelige informatie en vonden plaats in groepen van maximaal acht personen. Deelnemers reageerden op stellingen, bijvoorbeeld ‘als je veel beweegt op de werkvloer, heb je genoeg beweging’. Bakhuys: “Het idee is informatie op een leuke manier aan elkaar over te dragen. Voor het ludieke element deden we ook oefeningen: planken en squats. Dan heb je de grappen en grollen om je oren en blijft het plakken bij mensen.” Als extra geheugensteun staan de tips ook op posters in bouwketen en op de digitale prikborden op bouwplaatsen.

Video met collega

Om de informatie persoonlijk te maken, is er een video gemaakt over een collega uit het bedrijf. Timmerman Jorrit van Schagen heeft zijn leefstijl moeten aanpassen sinds hij te horen kreeg dat hij diabetes type 2 heeft. Hij kookt koolhydraatarm en brengt zijn eigen eten mee naar het werk. Van Schagen: “Ik ben behoorlijk bezig met een ander eetpatroon om mijn suiker omlaag te krijgen. Dat is in de kantine niet onopgemerkt gebleven, dus vroegen ze mij of ik wilde meedoen met de video.”

Pauze door corona

In het filmpje vertelt Van Schagen over het leefstijlprogramma Keer Diabetes2 Om. Sinds hij dit volgt, heeft hij minder pillen nodig. Beweging speelt hierbij een grote rol. “In mijn geval is bewegen heel belangrijk, ook al heb ik er geen zin in.” De collega’s hebben het filmpje nog niet gezien, maar dat komt nog, verzekert Bakhuys. De video zit in de derde toolboxronde, die halverwege is gepauzeerd vanwege corona. “We gaan daar later mee verder.”

Watertappunten

De oproep voor ideeën in de eerste toolbox heeft intussen tot de nodige acties geleid. Zo hebben bouwketen nu watertappunten en zit-sta-bureaus, en krijgen kraancabines zonwering en airconditioning. De schoonmaak en inrichting van toiletten op bouwlocaties is aangepakt. Bakhuys: “Dat heeft niet direct invloed op gezondheid, maar geeft wel weer dat je aandacht hebt voor mensen.” Ook komen er katoenen reflecterende T-shirts die bij warm weer prettiger dragen dan synthetische shirts.

Ideeënbus

Het bedrijf kan niet alle wensen vervullen. Bakhuys: “Sportschoolabonnementen gaan we niet betalen, omdat die vaak nauwelijks worden gebruikt.” Overigens gaan voorstellen ook buiten de tijdelijke ideeënbus om, zegt Van Schagen. “Je bespreekt dingen meestal tussendoor. Rond de timmerfabriek zijn er bijvoorbeeld veel kuilen waarvan je in de vorkheftruck een opdonder krijgt. We hebben wel betere vering in de heftrucks gekregen, maar voor het dichten van die kuilen moet er een stratenmaker komen.”

Fonds voor fiets

Van Schagen vindt voor duurzame inzetbaarheid ook het landelijke Tijdspaarfonds Bouw & Infra belangrijk. Met het geld uit dit fonds kunnen mensen een opleiding betalen of verlof, of wat anders dat voor hen belangrijk is. “Ik heb er mijn spinningbike van betaald, een ander een gewone fiets. Je kunt het vrij besteden en het wordt maandelijks aangevuld. Als je er een tijdje van af blijft, kan dat behoorlijk oplopen.”

Niet direct resultaat

De timmerman ziet collega’s nog niet direct gezonder leven sinds de toolboxmeetings. “Niemand doet een plank of een squat om op te warmen voor het werk.” Ziet manager Bakhuys een effect, bijvoorbeeld op het ziekteverzuim? “Ik denk dat gezondheid in ieder geval bespreekbaar is geworden. In de evaluatie zeiden mensen: ‘Het was een reset.’ Het is niet reëel om een positief effect op het ziekteverzuim te verwachten. Het doel is bewustwording. Je wilt mensen niet betuttelen, maar meegeven: ‘Wees je bewust van wat je doet.’ Verzuim moet niet je motivatie zijn.”

Stappenplan

De onderzoekers hebben van de aanpak een ‘stappenplan’ gemaakt, in samenwerking met kennis- en adviescentrum Volandis. Andere bedrijven kunnen dat gebruiken om samen met hun medewerkers gezondheid aan te pakken. Het is daarbij belangrijk dat bedrijven zich extra inspannen om ook praktisch opgeleide medewerkers mee te laten denken. Alleen dan krijg je een aanpak die past bij de wensen en behoefte van deze groep medewerkers. En dat zorgt ervoor dat ze gaan meedoen, iets dat in het verleden vaak ontbrak. Bakhuys kan het aanbevelen. “Wij hadden natuurlijk het voordeel dat de onderzoekers er veel energie in staken; als je het als bedrijf zelf moet doen, kost het vast meer tijd. Maar het is absoluut de moeite waard. Het is belangrijk dat ideeën bij mensen zelf vandaan komen.”