(Deel 3 van een drieluik)

Gezinshereniging is een complex proces. De slopende onzekerheid tijdens de wachttijd, de druk van familie in thuisland of onderweg en ook na de hereniging is er niet altijd sprake van een roze wolk. In 2019 werden ruim 3.300 mensen met familie in Nederland herenigd. Maar niet elk verzoek werd ingewilligd, veel aanvragen werden afgewezen, met alle gevolgen van dien.

Pharos verzamelt sinds het uitkomen van het rapport Welzijn en gezondheid van gezinsherenigers (2018) kennis en ervaringen rond gezinshereniging. Deze inzichten zijn behulpzaam om problemen te voorkomen, tijdig te signaleren en aan te pakken. In dat kader sprak Pharos met professionals en gezinnen over de juiste begeleiding in de verschillende fases.

Dit is het laatste artikel van een drieluik en gaat over de ervaringen van de Syrische Diana en haar zonen. Lees hier artikel 1 over de wachttijd en afwijzing, en artikel 2 over het belang van begeleiding van de gezinsleden na hereniging.

Het eerste jaar was een achtbaan van emoties

Ze stapte in Turkije op een rubberboot richting Europa. Ze stond onderweg doodsangsten uit, haar advocaten achtten de kans op gezinshereniging minimaal. Het verhaal van de 33-jarige Syrische Diana Khayyata uit Aleppo gaat over doorzettingsvermogen, over moederliefde en hereniging.

De opmerking van de Nederlandse vrouw, een professional bij een instantie, staat in haar geheugen gegrift. “Zet jouw kinderen maar uit je hoofd, het gaat je nooit lukken om ze naar hiertoe te halen. Zoek een leuke man en bouw hier een leven op.” Ze kan zich er nog over opwinden. “Wie zegt zoiets?”

Diana Khayyata vertelt – in de stationsrestauratie in Utrecht – over haar vorig leven in Aleppo. Over hoe ze op haar 17^de uitgehuwelijkt werd, over haar twee zoontjes die werden geboren. Ze vertelt over de scheiding van haar rijke en opvliegende man. Over hoe op haar 23ste haar kinderen werden afgenomen en door haar ex en schoonfamilie werden grootgebracht. “Ik kan niet vertellen hoe veel pijn dat deed. Ik herinner me de dag dat ze bij me werden weggehaald als gisteren. Maar toen heb ik besloten om mezelf te ontwikkelen. Te gaan studeren zodat ik later zelf voor mijn kinderen kon zorgen. Ik zou vechten voor mijn onafhankelijkheid.”

Revolutie

De revolutie brak uit. De jonge Syrische vrouw studeerde Engelse literatuur en deed actief mee aan demonstraties tegen Assad. Later vluchtte ze naar Turkije en werkte daar als projectleider bij een hulpverlenigingsorganisatie. Haar kinderen en ex-man vluchtten ondertussen naar Jordanië. “Ik had heel af en toe contact met ze. De familie van mijn man was rijk maar er was geen liefde. Ze hebben veel klappen gehad.”

Europa en de procedure

Khayyata kon niet meer verder zonder haar zoontjes en besloot haar baan op te zeggen en net zoals zoveel landgenoten in 2015 de gevaarlijke reis naar Europa te wagen. “Het was een dodenreis, maar ik heb het overleefd. Later ben ik met een vals paspoort via Rome naar Amsterdam gekomen.” Al in het azc probeerde Khayatta een procedure voor gezinshereniging aan te vragen. “Daar kreeg ik meteen te horen dat mijn kansen nihil waren. Een gescheiden moslima met een ex-man in Jordanië? Vergeet het maar.”

Maar ze was vastberaden, spande op verschillende gronden rechtszaken aan. “Op een gegeven moment heb ik een rechter wanhopig gevraagd wat hij van me nodig had om mijn kinderen naar Nederland te laten komen. Een bewijs van voogdijschap uit Jordanië, was zijn antwoord.”

Na twee trips naar Jordanië – ze liet haar uitkering stopzetten zodat ze naar het buitenland kon zonder haar verblijfsvergunning te verliezen – kwam ze met de uitspraak van een Jordaanse rechter naar Nederland toe. Weer later werd haar verzoek tot gezinshereniging toegewezen. Haar ex-man en diens familie werkten opvallend genoeg mee. “Pas later hoorde ik dat hij ziek was. Hij is inmiddels overleden.”

De hereniging

Op 23 augustus 2017 kwamen haar zonen op Schiphol aan. Haar jarenlange strijd was niet voor niets geweest.  “Het weerzien was geweldig. Aan liefde geen gebrek, maar toen kwam het samenleven als gezin.”

Een veelzeggende glimlach. “Het eerste jaar was een achtbaan van emoties. Ik was ineens moeder van twee puberzonen. Zij moesten op hun beurt wennen aan hun moeder: een moderne vrouw zonder hoofddoek. Een moeder die niet eens sloeg.” Ze vertelt hoe haar oudste zoon haar in het begin ronduit uitlachte omdat hij ‘voor straf’ op een stoel moest blijven zitten.

Diana was blij toen het consultatiebureau in Zutphen haar doorstuurde naar de hulpverleners van YOIN/entrealindenhout. “Het was niet alleen wennen aan elkaar, het was niet het omgaan met pubers. Nee, we hebben alle drie een verleden te verwerken.”

Rust

Met de hulp van ambulante gezinsbehandelaar Sarah gaat het nu beter. Met haar, met haar zonen. “We vinden onze weg wel. Ik ben zelf weer gaan studeren. Een premaster internationaal recht. Maar Sarah wijst me er altijd op dat ik niet moet vluchten in allerlei activiteiten, in vrijwilligerswerk, studie. Ik moet soms ook rust nemen. Dat vind ik lastig.”

Vluchtelingen in Nederland moeten volgens haar goede begeleiding krijgen in het hele proces van gezinshereniging. “Het wachten maakt mensen gek, dat is echt zenuwslopend. Een sneller, transparanter proces. Goede juridische hulp. Het verschil in advocaten is groot. En ook na hereniging is begeleiding belangrijk. In onze cultuur wordt weinig gepraat, terwijl dat juist zo belangrijk is. Het zou goed zijn om herenigde gezinnen of echtparen uit te nodigen met een sociaal werker erbij, lekker eten en dan samen praten. Wanneer je het verleden geen plek geeft, blijft het opduiken.”

Links: 

• Infosheet gezinshereniging
• Handreiking vluchtelingengezinnen