‘Eindelijk doe ik mee aan de samenleving’
Mensen die leven in een sociaal kwetsbare situatie worden niet genoeg betrokken bij onderzoeken en het ontwikkelen van beleid, producten en diensten. Zij hebben bijvoorbeeld moeite met lezen en schijven. Spreken niet goed Nederlands of kunnen slecht met een computer werken. Professionals zien vaak niet in hoe belangrijk het is deze groep mee te nemen. Ook weten ze vaak niet hoe ze deze mensen moeten bereiken.
Maar doordat deze mensen worden buitengesloten, sluiten aanbevelingen niet aan bij wat zij nodig hebben om gezond te leven. Ook al denken professionals dat hun aanbevelingen voor de meeste mensen gelden. Daardoor worden de verschillen in gezondheid groter.
Ria vond het testen van de informatiematerialen met Marjolein een feestje. Op haar 55e leerde ze op een ROC goed lezen en schrijven. Ze nam die stap, omdat haar huisarts haar aanmoedigde terug naar school te gaan. “Ik kwam bij hem, met een stemprobleem. De huisarts vroeg me daarom mijn klachten op te schrijven. Toen viel ik door de mand.” Vol schaamte en angst ging ze naar de eerste les op het ROC. “Ik dacht altijd dat ik de enige volwassene in Europa was met dit probleem. In die klas zag ik opeens allemaal mensen, zoals ik. De opluchting die ik voelde, is onbeschrijfelijk.”
Van hier tot de maan
Ria voelt zich nu ze kan lezen en schrijven voor het eerst zichtbaar in de samenleving. Eindelijk doet ze mee. “Het is niet een verschil van hier tot Tokio, maar van hier tot de maan.” Dat ze nu als taalambassadeur van Stichting ABC meehelpt om beleid, producten en diensten begrijpelijk te maken, betekent veel voor haar. “Ik heb het idee dat ik iedereen help. Ook mensen die gestudeerd hebben, want niemand heeft zin om lange moeilijke teksten te lezen.”
Zoveel pijn
“De donorregistratie is voor alle Nederlanders belangrijk, dus dat maakt het bijzonder”, vertelt Ria. “Voor mij heeft nog een extra betekenis. 24 jaar geleden kwam mijn 17-jarige dochter Christel om bij een auto-ongeluk. Ze lag vijf dagen in coma. De arts zei na haar overlijden heel lomp en bot: ‘We kunnen alleen haar nieren nog gebruiken voor donatie.’ Van schrik heb ik toen geweigerd. Die woorden hebben me zoveel pijn gedaan. Afschuwelijk was het dat iemand zo over mijn dochter sprak. Het mooiste geschenk in mijn leven.
Nu was het mijn kans die nare ervaring met donatie in iets positiefs om te zetten. Marjolein en haar collega’s respecteerden me en lieten me in mijn waarde. De samenwerking was heel fijn. Ik kon alles zeggen.”
Cynische houding
Marjolein kijkt ook met tevredenheid terug op de testsessies. Door Pharos zag ze in dat het belangrijk is om middelen te laten testen door andere doelgroepen, zoals ex-laaggeletterden. In het begin stond ik er wat cynisch tegenover. “Ik was bang dat het te betuttelend en kinderachtig zou worden. Uiteindelijk ben ik er door Pharos van overtuigd geraakt, dat het toch goed is op A2 niveau te schrijven. Alle middelen hebben we laten testen door Ria en vele andere collega-taalambassadeurs en waar nodig aangepast. Het gaat onder andere om webteksten, brieven, formulieren en advertenties. Ook de scripts in het klantcontactcentrum hebben we herschreven en de medewerkers hebben een training gevolgd.”
Kwartjes gevallen
Tijdens de testsessies zijn er veel kwartjes bij Marjolein gevallen. Ze zag hoe moeizaam en hakkelend de taalambassadeurs zich een weg baanden door de lappen tekst. Ook sommige woorden waren niet duidelijk. Zo werd er altijd gesproken van het ‘vastleggen’ van je keuze. Al jaren gebruikte Marjolein deze term. Nu bleek deze niet helder en werd vervangen voor ‘invullen.’ Voor haar ook even wennen na al die tijd.
Niet mailen maar bellen
“Je zit in je hoogopgeleide bubbel en dat gaat verder dan alleen taalgebruik”, zegt Marjolein. “Zo vroeg Ria tijdens het testen waar het telefoonnummer stond dat je kan bellen met vragen. Ik kan de contactgegevens altijd snel vinden op een website en dan stuur ik even een mailtje. Maar voor Ria is dat wat anders. Nu staat het telefoonnummer overal duidelijk vermeld.”
Marjolein realiseerde zich ook dat mensen die moeite hebben met lezen en schrijven zelf óók in een eigen bubbel zitten. “Voor het testen, was ik van mening dat als je een woord niet begrijpt of als je moeite hebt bij het invullen van het formulier dat je dat makkelijk aan een familielid of buurman kan vragen. Maar vaak hebben die mensen uit eigen kring ook problemen met taal. En het is natuurlijk ook heel vervelend dat je steeds om hulp moet vragen. Je moet zorgen dat mensen het zelf begrijpen, onafhankelijk kunnen zijn. Je wil een brief zélf kunnen lezen.”
Zussen appen
Afgelopen week kreeg Ria de brief over de nieuwe donorwet op de deurmat. “Ik voelde me zo trots dat ik daar aan meegewerkt heb. Ik snap gewoon alles wat er staat en het ziet er overzichtelijk uit. Ik heb meteen mijn zussen geappt met foto’s van de brief. ‘Dat onze Ria die altijd aan het naaien was en met haar handen bezig, nu dit belangrijke werk doet. Het is niet te geloven’, reageerden ze.
Ik denk dat mijn overleden dochter Christel trots op me zou zijn. Ik heb eindelijk de woorden gevonden om anderen te helpen. De pijnlijke woorden van die arts zijn verdwenen.”