Doorbreek het taboe – stop meisjesbesnijdenis
Getekend door Valeria Riera, Run and Hop
Praten over meisjesbesnijdenis is in veel culturen een taboe. Het genitaal verminken van vrouwen is verboden in Nederland. Net als in vele andere landen. Toch komt de traditie nog veel voor. Besneden vrouwen schamen zich vaak om te praten over de pijn die meisjesbesnijdenis met zich meebrengt. Vrouwen in hun thuisland verdragen de pijn al eeuwen. Waarom zouden zij dan klagen?
Uitbannen van vrouwelijke genitale verminking
Zo’n 200 miljoen meisjes en vrouwen zijn wereldwijd besneden. Ieder jaar lopen ongeveer drie miljoen meisjes het risico te worden besneden. In Nederland is vrouwelijke genitale verminking, of meisjesbesnijdenis, strafbaar. Het is namelijk een vorm van zware mishandeling. Zero Tolerance Day staat in het teken van het uitbannen van deze schadelijke praktijk.
In Nederland wonen naar schatting 41.000 vrouwen die besneden zijn. Uit onderzoek[1] van het expertisecentrum gezondheidsverschillen Pharos blijkt dat nog eens 4200 meisjes de komende twintig jaar het risico lopen om besneden te worden. Als deze meisjes besneden worden, zijn de gevolgen enorm. Platform 6/2 verzamelde verhalen van (besneden) vrouwen en de (zorg)professionals die deze vrouwen zien.
Maandag 8 februari, ter gelegenheid van Zero Tolerance Day, vertellen we die verhalen. Want door deze verhalen te vertellen, en te praten over vrouwelijke genitale verminking, doorbreken we het taboe. We bundelden de ervaringen van vrouwen in de fictieve verhalen van Naila* en Aissatou*.
Traditie
Naila* is een van de 200 miljoen besneden vrouwen. Haar schoonfamilie was zeer tevreden met haar, en dat maakte haar eigen familie weer trots. En die trots, dat was belangrijk. Ook al hoorde daar pijn bij. Die moest Naila verdragen. Dat deden vrouwen immers al eeuwen. Het is maar vrouwelijke pijn. Naila verdraagt het omdat het bijdraagt aan iets groters. Dat zal ze haar dochters ook meegeven.
Ramin Kawous, onderzoeker bij Pharos, vertelt; “De kinderen van vrouwen die zijn besneden lopen meer risico om zelf ook te worden besneden. Meer dan andere kinderen.” Zo gold dat ook voor Naila. Besnijdenis is een eeuwenoude traditie. Veel families weten niet dat deze traditie schadelijk is. Ook Naila’s familie wist dat niet.
“Ik reisde in mijn hoofd terug naar Sudan. Ik zie mijn moeder en tantes voor me. Ze houden van mij. Ze zouden me geen schadelijke dingen willen bijbrengen. Sterker nog, ze wilden ervoor zorgen dat ik een goede vrouw was die bijdroeg aan de status van hun familie.”
Naila
Zorg voor besneden vrouwen
Wanneer vrouwen zoals Naila zwanger worden, of met problemen bij de huisarts terecht komen, is het belangrijk dat zij de juiste zorg krijgen. Vrouwelijke genitale verminking kan bijvoorbeeld zorgen voor fysieke klachten zoals (chronische) pijn, maar ook voor psychische klachten, zoals angst of depressie.
Bij meisjesbesnijdenis speelt schaamte vaak een grote rol. Dat komt door het taboe dat erop rust. Het is een onderwerp waar niet over gesproken mag worden. Veel vrouwen vinden het dan ook moeilijk om te praten over hun gevoelens, of eventuele klachten. Daarom leidt FSAN sleutelpersonen op die met besneden vrouwen het gesprek aan kunnen gaan. Deze vrouwen en mannen komen uit landen waar vrouwelijke genitale verminking als traditie voorkomt. Zij zijn getraind om dit onderwerp bespreekbaar te maken. Ook kunnen sleutelpersonen vrouwen bijvoorbeeld vertellen over de zorg die zij in Nederland kunnen krijgen.
“Toen kreeg ik de naam door van een andere vrouw. Een vrouw die in Nederland woont, maar net als ik uit een ander land komt. Een land waar ook deze vrouw de tradities had gevolgd die haar tot een echte en goede vrouw maakte. Maar nu is ze daarvan afgestapt. Sterker nog, ze wil dat deze traditie uit de wereld verdwijnt. In mijn hoofd stormde het. Ik was geïmponeerd door de verschijning van deze vrouw. Ergens voelde ik een prettig soort herkenning bij deze vrouw in dit nieuwe land.”
Naila
De traditie doorbreken
Naila komt uit Soedan. Daar zijn 87% van de vrouwen besneden. Maar niet alleen in Soedan zijn de cijfers zo hoog. Aissatou* en haar moeder komen uit Guinee, waar 97% van de vrouwen besneden is. Besluiten dat je je kind niet laat besnijden, terwijl bijna alle families in je omgeving dat wel doen, is ontzettend moeilijk. Je moet een sterke wil hebben om het onbegrip van je omgeving naast je neer te leggen.
“Er begonnen puzzelstukjes in elkaar te vallen in mijn hoofd. Over mijn moeder. Over de geheimen. Waarom alles over vroeger een groot mysterie was.
Aissatou
Ik fietste naar huis. Het regende. Ik trapte zo hard als ik kon, en voelde hoe de koude regendruppels zich op mijn wangen vermengden met warme tranen.
‘Mama, je hebt het voor mij gedaan he? Je bent naar Nederland gekomen om mij te beschermen?”
De moeder van Aissatou vluchtte uit Guinee voor de toekomst van haar dochter. Ze heeft alles achter moeten laten. Haar familie, haar huis, haar vertrouwde plek. Ook was het lastig om asiel aan te vragen in Nederland. Maar voor haar dochter veranderde ze haar wereld. En dat was het waard. Ze ziet haar dochter nu gezond en wel in Nederland opgroeien, en dat is onbetaalbaar voor haar.
De traditie van vrouwelijke genitale verminking doorbreken is mogelijk. Dat doen we door moeders, vaders en gemeenschappen over de hele wereld goed voor te lichten. Zo maken we het onderwerp bespreekbaar, en doorbreken we het taboe en de schaamte. Wanneer besneden vrouwen over hun besnijdenis durven te praten, kunnen we ze helpen met de juiste zorg en ondersteuning. Niet alleen om zelf gezond te worden en te blijven. Maar ook om hen bewust te maken van de andere keuzes die zij voor hun dochter kunnen maken.
Zero Tolerance Day
Ter gelegenheid van Zero Tolerance Day organiseren de leden van Platform 6/2 ieder jaar een openbare bijeenkomst om in Nederland meer bekendheid te geven aan vrouwelijke genitale verminking. Tijdens het evenement gaan we er over in gesprek, en zoeken we naar manieren om meisjesbesnijdenis te bestrijden. Dit jaar organiseren we deze bijeenkomst, online vanuit het Bibliotheektheater in Rotterdam, op 8 februari.
Over Platform 6/2
Platform 6/2 is een samenwerkingsverband tussen Defence for Children–ECPAT Nederland, Federatie Somalische Associaties Nederland (FSAN), Pharos expertisecentrum gezondheidsverschillen en Plan International Nederland. Dit jaar wordt het Platform ondersteund door de gemeente Rotterdam en Centrum voor Jeugd en Gezin Rijnmond.
*Naila en Aissatou zijn gefingeerde namen. Hun verhalen zijn samengesteld uit de ervaringen van vrouwen die we door de jaren heen hebben leren kennen.
[1] https://www.pharos.nl/kennisbank/vrouwelijke-genitale-verminking-omvang-en-risico-in-nederland/