Begrijpelijke woordenlijst over corona: ‘Ik weet niet wat lockdown betekent’
Corona-crisis, social distancing, saamhorigheid en simpelweg. Deze moeilijke woorden schreef Dicky Gingnagel de afgelopen weken op. Dicky is taalambassadeur bij Stichting ABC. Maar hoe kwam hij achter de betekenis? Voor hem en alle anderen die daar behoefte aan hebben, is er nu een begrijpelijke woordenlijst met daarop 80 moeilijke corona-woorden uitgelegd.
De lijst is voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven en voor zorgverleners om begrijpelijke uitleg te geven. Professionals van organisaties die een rol in de corona-crisis spelen, krijgen door de lijst meer inzicht in wat moeilijke woorden zijn.
Machteloos gevoel
Dicky volgde met pen en papier in de hand het nieuws over het corona-virus op de voet. Hij schreef alle lastige woorden op. Het gaf hem een machteloos en onveilig gevoel dat hij niet alles begreep. “Als ik het journaal kijk, ben ik steeds bang dat ik belangrijke informatie mis, omdat ik het niet goed kan volgen. Het is lastig om dan snel mee te schrijven, maar je moet toch weten wat je wel en niet moet doen nu”, vertelt Dicky.
Idee ontstaan in groepsapp
Hank Gronheid is ondersteuner en coördinator van Stichting ABC Noord-Holland. Zij vertelt dat de taalambassadeurs in Noord-Holland een groepsapp hebben. Normaal delen ze daarin belangrijke gebeurtenissen of sturen foto’s door. De laatste weken kwamen de taalambassadeurs veel moeilijke woorden over corona tegen. Die legden ze dan aan elkaar uit.
“Thea Duijnhoven van Pharos pakte dit op en vroeg ook taalambassadeurs uit andere provincies om woorden op te sturen. Het resultaat is deze prachtige woordenlijst! Een mooi voorbeeld van samenwerking”, zegt Hank.
Taalambassadeurs testen
Veel van de 80 woorden zijn dus aangeleverd door de taalambassadeurs. Dicky was één van hen. Daarna hebben de taalambassadeurs de eenvoudige uitleg getest. Thea legt uit hoe het testen gaat: “We leggen de woorden en uitleg voor en vragen wat het betekent. Dan zie je dat sommige woorden verschillende betekenissen hebben.”
“Bij het woord ‘crisisbeheersing’ werd er bijvoorbeeld gedacht dat mensen zich moeten beheersen door de crisis, of dat de crisis alles beheerst. De taalambassadeurs misten bij de uitleg van ‘saamhorigheid’ dat je elkaar steunt. Dus voegen we dat toe. En in de uitleg van verschillende plekken, werd niet gedacht aan plekken in steden, maar aan plekken op het lichaam. In dit geval hebben we ‘in de wereld’ toegevoegd. De hulp van de taalambassadeurs om het eenvoudig, concreet en begrijpelijk te houden is onmisbaar bij het maken van zo’n woordenlijst.”
Mes snijdt aan 2 kanten
José Keetelaar is projectleider laaggeletterdheid & gezondheidsvaardigheden bij GGD Gelderland-Zuid. Zij is warm voorstander van de lijst en droeg ook woorden aan. “Ik ben zo enthousiast omdat het mes aan twee kanten snijdt. Het is een tool voor zorgverleners maar ook voor laaggeletterden en migranten.”
Keetelaar hoort in haar omgeving dat er veel behoefte aan is. “Ik ga de lijst zeker verspreiden onder huisartsen, ziekenhuizen en natuurlijk intern bij de GGD. Het is prachtig dat deze lijst zo snel is ontwikkeld.”
Voorleesfunctie
Bij de lijst is ook een voorleesfunctie, zodat je de woorden kunt horen. Dicky is daar heel blij mee. “Door corona zijn er opeens veel nieuwe woorden bijgekomen. Het is fijn dat je die ook kunt horen.”
Nu de woordenlijst er is gaat Dicky deze helemaal lezen en beluisteren. “Het is een fijn idee dat ik nu begrijp wat al deze woorden betekenen. En als ik het even vergeet, kan ik het altijd weer opzoeken.”
Aanvullen woorden
Thea weet dat de lijst niet volledig is, en dat was ook niet het doel. “Dit zijn de woorden die de taalambassadeurs moeilijk vinden. Het is een nieuwe situatie waar je van tevoren niet kunt voorspellen wat er gaat gebeuren. Daar hoort nieuwe taal bij. Ik verwacht dan ook dat de lijst nog wel langer wordt.”
Als er woorden gemist worden, kunnen die opgestuurd worden naar t.duijnhoven@pharos.nl. “En het liefste met gelijk een eenvoudige uitleg dan leggen wij dat voor aan de taalambassadeurs.”