Mensen met een laag inkomen in arme wijken hebben vaak meerdere problemen; en roken bijna twee keer zoveel als mensen met een hoog inkomen in een rijke wijk. Bestaande stoppen-met-roken-hulp biedt vaak geen oplossing voor deze groep. Het ontbreekt aan een persoonlijke aanpak die rekening houdt met hun complexe levenssituaties. Dat terwijl tachtig procent van de mensen eigenlijk wil stoppen met roken. Daarom is het belangrijk dat professionals samen werken met inwoners van de wijk om de gezondheid en rookvrije levens van bewoners te bevorderen.

Pharos en GGD-GHOR Nederland werken samen aan deze aanpak met 37 gemeentes. Als programmapartners zijn aangesloten: Verslavingskunde Nederland, Sociaal Werk Nederland, BPSW

Tot 2026 werken de wijkteams aan drie resultaatgebieden:

• Het gesprek over roken in de wijk
  Door het gesprek onderwerp roken en de betekenis ervan bespreekbaar te maken, werken we aan normverandering op roken. Het gesprek kan op diverse manieren plaatsvinden en omvat vaak meer dan alleen roken zelf.
• Meer toeleiding naar geschikte SMR-zorg (Stoppen met Roken)
  Inwoners die roken worden door middel van gesprekken met professionals of sleutelfiguren toe geleidt naar passende SMR-zorg.
• Versterkt begrip van passende SMR-zorg
  Wijkprofessionals hebben na dit project betere inzicht in het type SMR-ondersteuning dat beschikbaar moet zijn voor de inwoners.

Waarom een wijkaanpak?

Uit onderzoeken van IVO en Trimbos lijkt dat het belangrijk is dat hulp en zorg dichtbij mensen in de wijk aangeboden wordt. Zo weten we dat welzijnsprofessionals een belangrijke rol hebben in wijken: vaak hebben zij een vertrouwensrelatie met inwoners. Dit helpt om het gesprek over gezondheid, stress en roken aan te gaan. Daarom is de focus van de wijkaanpak de lokale aanwezigheid van de professionals in de wijken. Dit gesprek is breder dan alleen stoppen met roken. Het gaat om de gezondheid van de wijkbewoners en andere problematiek die ze tegenkomen.

Samenwerken met mensen om wie het gaat

De wijkaanpak draait om mensen. Om tot goede oplossingen te komen voor inwoners van een wijk, is het nodig dat zij zelf betrokken worden bij het denken over en werken aan deze oplossingen. In de wijkaanpak betekent dat: wijkteams bouwen een netwerk van inwoners die duurzaam betrokken worden bij verschillende vraagstukken. Professionals begrijpen dat het nodig is sleutelpersonen en ervaringsdeskundigen te betrekken bij wat ze doen.

Een eerste belangrijke stap binnen de wijkaanpak is het vormen van een team van hulpverleners uit verschillende organisaties. De GGD-gezondheidsbevorderaar neemt hierin het voortouw en betrekt sociaal werk, verslavingszorg,, de gemeenteambtenaar, sleutelpersonen, ervaringsdeskundigen, wijkbewoner(s) en eventueel een stoppen-met-rokencoach.

De samenwerking gebeurt op basis van gelijkwaardigheid; praktijkkennis, wetenschappelijke kennis en ervaringskennis is even belangrijk. Om alles goed te combineren, gebruiken de wijkteams de methode van co-creatie . Daarin wordt ook geïnvesteerd in de relatie van het team. Het vormen van een gezamenlijk beeld van de opdracht die ze met het team willen uitvoeren, is noodzakelijk.

Ondersteuning van wijkteams

Leerkringen

Ieder jaar worden er 3 grote bijeenkomsten georganiseerd voor alle wijken. Tijdens deze leerkringen wordt informatie gegeven over de verschillende onderdelen van de wijkaanpak. Er is dan volop ruimte voor onderlinge uitwisseling en het delen van praktijkervaringen.

Webinars

Naast de live leerkringbijeenkomsten wordt voor de verschillende teamleden een aantal Webinars georganiseerd. De onderwerpen die hier besproken worden variëren, maar spelen altijd in op de behoeften van de deelnemende wijkteams.

Advies op maat gesprekken

Iedere deelnemende wijk is gekoppeld aan een adviseur van Pharos. Maandelijks wordt tijdens dit ‘advies op maat gesprek’ de voortgang in de wijk besproken. Er is volop ruimte voor vragen van de wijkregisseur over inhoudelijke en praktische zaken.

Trainingen

Er zijn een aantal trainingen ontwikkeld en getest door de doelgroep zodat het materiaal ook mooi aansluit bij de behoefte en voor iedereen te volgen is.

De cursus rookverslaving is een online cursus op B1-niveau. In 2 uur tijd doorloopt het wijkteam de cursus en leert zo meer over wat deze verslaving inhoudt: hoe roken en stress met elkaar verweven zijn, welke soorten van roken er zijn (met extra informatie over vapen), informatie over meeroken en waarom roken geen vrije keuze (meer) is.

De cursus een integrale blik op gezondheid, chronische stress en stoppen met roken bestaat uit verschillende bouwstenen die het wijkteam op eigen tempo kan doorlopen. De cursus biedt een introductie en eerste verdieping op verschillende thema’s zoals stress, cultuursensitief werken en gezondheid.

Onderzoek en monitoring

De wijkaanpak Rookvrij leven voor iedereen is een lerend programma. In de 2,5 jaar dat wijken werken aan een rookvrij leven voor iedereen, worden ze gevolgd door zowel GGD-GHOR Nederland, het Trimbos Instituut en IVO. Twee keer per jaar vullen wijkregisseurs een monitor in die gaat over de resultaatgebieden van het programma. Resultaten worden teruggekoppeld met als doel hiervan te leren. IVO houdt interviews in een aantal wijken en met focusgroepen, om te kijken wat de werkzame elementen zijn uit de wijkaanpak.