Ketenaanpak meisjesbesnijdenis (VGV) in Nederland

Vrouwelijke genitale verminking (VGV), ofwel meisjesbesnijdenis, is verboden in Nederland. Sinds 2010 is er een landelijke aanpak voor VGV in Nederland. Deze aanpak bestaat uit drie onderdelen:

• Zorg
• Preventie
• Handhaving van de wet

Elk onderdeel heeft een eigen protocol dat professionals ondersteunt bij hun taken en dat zorgt voor samenwerking tussen verschillende professionals en organisaties.

Zorg voor vrouwen die besneden zijn

Vrouwen die besneden zijn kunnen met fysieke, mentale en seksuele gezondheidsklachten naar de huisarts gaan. De huisarts geeft reguliere zorg en kan doorverwijzen naar een specialist, afhankelijk van de klachten. Er zijn ook speciale GGD-spreekuren waar vrouwen die besneden zijn terecht kunnen met hun vragen en waar zij samen met de zorgverleners de juiste vervolg zorg kunnen kiezen.

Preventie van meisjesbesnijdenis

Als een meisje, bijvoorbeeld in de zomervakantie, haar familie in het land van herkomst bezoekt, ontstaat er een risico op meisjesbesnijdenis. Het preventiebeleid in Nederland is gericht op voorlichting, vroegtijdige signalering en het inschatten van risico’s. Hierbij spelen de Jeugdgezondheidszorg (JGZ), verloskundigen en Veilig Thuis een belangrijke rol. De JGZ probeert VGV te voorkomen door ouders te informeren over de gezondheidsrisico’s en de strafbaarheid van VGV in Nederland. Als een JGZ-professional vermoedt dat er een risico is op VGV dan schat zij de mate van het risico in en kan zij advies vragen van een collega. Ook kan ze advies vragen bij Veilig Thuis.

Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld

Alle professionals die werken met kinderen moeten de Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld volgen. Het is belangrijk dat zij alert zijn op verschillende signalen die wijzen op dreiging van meisjesbesnijdenis. De 5 stappen in de meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling helpen professionals vanaf het moment van signaleren tot aan het besluit van vervolgstappen.

Handhaving van de wet meisjesbesnijdenis

Handhaving van de wet komt in beeld wanneer er sprake is van een dreiging van meisjesbesnijdenis of als er VGV heeft plaatsgevonden. Veilig Thuis is verantwoordelijk voor het ontvangen, onderzoeken en beoordelen van meldingen over VGV. Ze praten bij de ouders, overleggen met andere instanties zoals de politie en de Raad van de Kinderbescherming en nemen zo nodig maatregelen om het kind te beschermen.

Sleutelpersonen meisjesbesnijdenis

Sleutelpersonen spelen een belangrijke rol in de ketenaanpak, bij zowel preventie als in het toeleiden naar passende zorg. Dit zijn personen uit landen waar VGV een traditie is. Zij zijn getraind door Pharos en de Federatie Somalische Associaties Nederland (FSAN) om voorlichting te geven en meisjesbesnijdenis bespreekbaar te maken. Kijk op FSAN.nl voor meer informatie over sleutelpersonen meisjesbesnijdenis.

Protocollen voor de ketenpartners

• Handelingsprotocol Vrouwelijke Genitale Verminking bij minderjarigen
  Het handelingsprotocol Vrouwelijke Genitale Verminking bij minderjarigen richt het zich op medewerkers van Veilig Thuis, Bureau Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming en de politie. Het protocol biedt hen handvatten over hoe te handelen wanneer er een melding bij of adviesaanvraag bij Veilig Thuis binnenkomt over een vermoeden van dreiging  van VGV of uitgevoerde VGV.
• Leidraad Medische zorg voor vrouwen en meisjes met vrouwelijke genitale verminking
  Deze leidraad is ontwikkeld voor verschillende medische beroepsgroepen die in aanraking komen met meisjes of vrouwen die besneden zijn en biedt informatie over:

• • wat vrouwelijke genitale verminking precies is
  • lichamelijke, psychosociale en seksuele klachten als gevolg van VGV
  • zorg voor vrouwen die besneden zijn
  • zorg tijdens de zwangerschap en bevalling
• JGZ
  Het Standpunt Preventie vrouwelijke genitale verminking (vgv) door de JGZ biedt handvatten aan artsen en verpleegkundigen in de Jeugdgezondheidszorg om meisjesbesnijdenis met ouders (en kinderen) afkomstig uit risicolanden bespreekbaar te maken. Het doel van het Standpunt is de JGZ-professional te ondersteunen bij het voorkomen en signaleren van (de gevolgen van) VGV.
• Verloskundigen
  Met voorlichting en zorgvuldige begeleiding leveren verloskundigen ook een belangrijke bijdrage aan signalering en de preventie van de gevolgen van meisjesbesnijdenis. Het standpunt vgv van de KNOV geeft verloskundigen een leidraad voor een professionele houding en een zorgvuldige handelwijze bij de zorg aan vrouwen die in hun jeugd besneden zijn.

Doorverwijzen en advies in de regio

Ben je op zoek naar partners in de ketenaanpak voor advies over meisjesbesnijdenis? Neem contact op met de afdeling Seksuele Gezondheid van je lokale GGD. Sommige GGD’en houden een nazorgspreekuur voor vrouwen die besneden zijn.

Contact

Pharos is het landelijk aanspreekpunt voor meisjesbesnijdenis. Pharos biedt slachtoffers, betrokennen en professionals advies, training en ondersteuning. Vragen? Je kunt ons bereiken via focalpointmeisjesbesnijdenis@pharos.nl.