Home / Infosheets / Kansrijke Start & Samenwerken met de mensen om wie het gaat

Infosheet

Kansrijke Start & Samenwerken met de mensen om wie het gaat

Eén van de succesfactoren van een Kansrijke Start aanpak is om te luisteren naar en samen te werken met de mensen om wie het gaat: de (aanstaande) ouders in een kwetsbare situatie. Zonder hen wordt de kans groter dat maatregelen en interventies de plank misslaan, niet aansluiten en dat je niet de doelgroep bereikt die je wilt bereiken. De perspectieven en inzichten van (aanstaande) ouders scherpen de aanpak aan en dragen bij aan een passende ondersteuning vanuit het medisch- en sociaal domein.

Je kunt de (aanstaande) ouders in het gehele proces betrekken; van het ophalen van behoeften, het creëren van oplossingen, tot en met de evaluatie. Dit betekent veel voor (aanstaande) ouders zelf. Zij voelen zich gewaardeerd en krijgen door activiteiten te ondernemen meer zelfvertrouwen, leren vaardigheden en bouwen netwerken op. Dit versterkt hen. Door meer contact ontstaat er bovendien meer begrip voor elkaar. Het zorgt er bovenal voor dat er daadwerkelijk iets opgelost wordt, op een manier die aansluit bij de leefwereld (handelingen, gedrag en gewoonten) van de mensen om wie het gaat.

Voorbeelden

  • Met (aanstaande) ouders in gesprek gaan (een-op-een of in een spiegelgroep of focusgroep) om meer inzicht in hun situatie te krijgen. Stel bij voorkeur open vragen, zoals ‘Hoe ziet jouw dag eruit?’, ‘Waar ben je trots op?’, ‘Waar loop je tegenaan?’.

Praktijkvoorbeeld Utrecht werkt samen met (aanstaande) ouders

Samenwerken met de mensen om wie het gaat, levert heel veel op. Dat is de ervaring van de lokale coalitie Kansrijke start Utrecht. In deze coalitie werken professionals, beleidsmakers én (aanstaande) ouders aan netwerken in de wijk. Een voorbeeld hiervan is de groep, ‘Wij, Moeders voor elkaar’, waarin moeders elkaar ondersteunen en helpen. Samenwerken met (aanstaande) ouders vraagt een andere houding van professionals. Ook beleidsmakers nemen de inzichten mee van mensen in de wijk bij het ontwikkelen van nieuw beleid. Een duurzame samenwerking waarbij (aanstaande) ouders meedenken en -werken aan projecten die aansluiten. “Belangrijk is waardering te tonen aan ouders die zich inzetten voor de wijk.” Lees verder over dit voorbeeld.

  • (Aanstaande) ouders en/of ervaringsdeskundigen opnemen in je klankbordgroep, of (aanstaande) ouders vragen aan te sluiten bij een coalitiebijeenkomst.
  • Professionals en vrijwilligers die dichtbij (aanstaande) ouders staan vragen naar verhalen uit hun dagelijkse praktijk en naar vragen en behoeften van (aanstaande) ouders.

Praktijkvoorbeeld Tilburg

In Tilburg zijn alle ideeën en expertise rond Kansrijke Start samengebracht in een wijkgerichte aanpak, omdat het bijvoorbeeld in de wijk Groenewoud nodig was de zorg voor het kwetsbare kind/gezin te verbeteren. Met professionals vanuit het medisch en sociaal domein én met inwoners is men in de wijk aan de slag om de uitgangspunten van Kansrijke Start vorm en inhoud te geven. Lees meer over hoe gedaan is en bekijk hun vlog.

  • Zelf daarheen gaan waar ouders zijn, en het gesprek aangaan. Denk bijvoorbeeld aan de markt of het bankje in de speeltuin of in het park.
  • Samen met (aanstaande) ouders websites, interventies of initiatieven (verder) ontwikkelen en/of hen faciliteren om deze zelf te organiseren en uit te voeren. Denk aan Moeders informeren Moeders of de Home-start voor zwangeren.
  • Testen van materialen, informatie en uitnodigingen voordat je ze verstuurt, door ze aan (aanstaande) ouders vooraf voor te leggen.

Praktijkvoorbeeld Meet the Parents

Almere Poort is een wijk in opbouw met nog weinig sociale netwerken, terwijl die juist zo belangrijk zijn voor eenoudergezinnen. Het platform Meet the Parents helpt hen een netwerk op te bouwen, ervaringen uit te wisselen en bied ruimte om te ontspannen. Vanuit Meet the Parents worden activiteiten georganiseerd die gericht zijn op ontmoeting en aansluiten op de behoeften, noden, wensen en mogelijkheden van de eenoudergezinnen. Zij zijn zelf actief betrokken bij de uitvoering. De kracht van het project is dan ook empowerment en co-creatie.

  • Ondersteun initiatieven die ouders zelf nemen. Zorg desgewenst voor adequate ondersteuning als advies, praktische hulp en financiering of bied bijvoorbeeld ruimte voor ouderkamers in een voorschool of een babycafé. Ga na of er ook financiële middelen vanuit de gemeente beschikbaar zijn of gesteld kunnen worden voor ouderinitiatieven.
  • Betrek (aanstaande) ouders bij het volgen en evalueren van je aanpak. Hebben zij baat gehad bij de aanpak? Vraag naar hun ervaringen en verhalen. Bespreek ook samen met (aanstaande) ouders en/of ervaringsdeskundigen de vragen en de manier van monitoren en evalueren en duid samen de resultaten.

Verhalen en cijfers combineren

Wanneer je de aanpak en samenwerking rond Kansrijke Start monitort en evalueert kun je naast cijfers (tellen) ook verhalen (vertellen) gebruiken. De combinatie van deze twee maakt het sterker. De verhalen van (aanstaande) ouders, kunnen inzicht geven in hoe beleid, programma’s of samenwerking uitpakken en waarom. Verhalen geven inzicht in ervaringen en de waarderingen van (aanstaande) ouders. In de webinar De kracht van verhalen gaven we uitleg over wat de kracht van verhalen bij M&E kan zijn en hoorde we van de gemeenten Zeist en Kampen hoe zij verhalen hebben ingezet in hun evaluaties. Kijk de webinar terug.

Andere mogelijkheden om het perspectief van (aanstaande) ouders mee te nemen zijn bijvoorbeeld:

  • Het verhaal van (aanstaande) ouders vastleggen en via een filmpje of een (zorg)professional inbrengen bij een coalitiebijeenkomst.
  • Persona’s maken met partners.
  • Inzetten van de verhalen en podcasts die Pharos met (aanstaande) ouders gemaakt heeft.

Praktijkvoorbeeld Persona’s maken

In Raalte is veel aandacht voor gezondheidsverschillen bij mensen die leven in armoede. Er zijn verschillende programma’s opgezet die dit verschil moeten verkleinen, maar er ontbrak een helder beeld van de doelgroep zelf. De GGD koos ervoor om persona’s te ontwikkelen. Dit zijn denkbeeldige personen die leven, denken en doen alsof zij uit de doelgroep komen. Door met persona’s te werken is het gemakkelijker te zien wat de doelgroep wil en nodig heeft. Ook is er een panel met ervaringsdeskundigen opgezet. Dit panel inventariseert de behoefte van de mensen om wie het gaat, zodat de gemeente de hulpverlening beter vorm kan geven. Lees verder over dit voorbeeld.

Persoonlijke benadering

Stel met elkaar vast welke doelgroepen je specifiek wilt bereiken en vervolgens ook wilt betrekken: tienermoeders, verslaafde zwangeren, enzovoorts. Bespreek wie van de coalitie of in de gemeente/wijk al goede contacten hebben en vertrouwen genieten. Zorg voor een persoonlijke benadering van (aanstaande) ouders.

Onderzoek ook welke mensen dichtbij hen staan. Zij kunnen helpen bij het benaderen van ouders in kwetsbare situaties en ook ondersteunen bij het voeren van een gesprek.

Denk aan:

  • Actieve wijkbewoners, vrijwilligers in buurthuizen, sportclubs of zelforganisaties, kerken, moskeeën, spelotheek, welzijnsorganisaties, jongerenwerk, migrantenorganisaties, medewerkers in wijkteams, wijkagenten, enzovoorts.
  • Vrijwilligers bij moedercafés, moeders van Moeders informeren Moeders, buddy’s of moedermentors, leden van de moederraad verbonden aan verloskundige praktijken, deelnemers uit Voorzorgtrajecten, jonge moeder/ouderprojecten of van andere interventies in de voor (aanstaande) ouders in de gemeente.
  • Initiatieven in je gemeente waarin wordt samengewerkt met inwoners en (aanstaande) ouders of kinderen. Denk aan een wijk- of dorpsgerichte aanpak of initiatieven met betrekking tot leefbaarheid, ruimtelijke ordening en milieu. Maak gebruik van de ervaring en kennis van collega’s en zoek uit of er kansen zijn om aan te sluiten.

Praktijkvoorbeeld In gesprek met ouders

Met de ‘Haagse Kansrijke Start’ boekte Den Haag de afgelopen jaren positieve resultaten om meer kinderen een goede start te geven. Tijd om het huidig aanbod te toetsen en verder te ontwikkelen. Hiervoor werden gesprekken met ouders georganiseerd. Welke behoefte aan ondersteuning hebben (aanstaande) ouders met kinderen tot twee jaar? En hoe kunnen we die laagdrempelig realiseren, ook voor deze doelgroep ouders in een kwetsbare situatie? In samenwerking met de Haagse Hogeschool werden achttien ouders met een afspraak bij het consultatiebureau geïnterviewd. Via het ROC Mondriaan gaven acht jonge moeders input. Lees hier hoe dat ging en wat de gesprekken opleverden.

Ervaringsdeskundigen

  • Ga na of je samen kunt werken met ervaringsdeskundigen. Zij zijn vanuit persoonlijke en collectieve ervaring in staat hun kennis door te geven en kunnen een brug slaan tussen de ‘systeem- en de leefwereld’. Zij kunnen in de aanpak verschillende rollen vervullen, zoals ondersteuner, beleidsmaker of deskundigheidsbevorderaar en ook kunnen zij een rol spelen in het bereiken van de doelgroep. Maak samen afspraken over hun inzet en de voorwaarden daarvoor. Lees hoe de stad Groningen samenwerkt met een ervaringsdeskundige armoede in de coalitie.
  • Ervaringsdeskundigen werken in verschillende sectoren, waaronder de GGZ, jeugdzorg, aanpak armoede en schulden en laaggeletterdheid (taalambassadeurs). Er zijn zowel ervaringsdeskundigen op thema’s als op doelgroepen die relevant zijn voor Kansrijke Start, zoals armoede, licht verstandelijke beperking, psychische kwetsbaarheid, huiselijk geweld (bijvoorbeeld maatje achter de voordeur) of de samenwerking met tienermoeders (bekijk hiervoor ook het Magazine van Expex met ervaringen van jonge ouders als ervaringsdeskundigen). Bespreek of er in je gemeente of door coalitiepartners al samengewerkt wordt met ervaringsdeskundigen.

Praktijkvoorbeeld De Goede Raad

De Academische Werkplaats Jeugd Twente (AWJT) zet zich in voor de gezondheid van kinderen in armoede. In het project ‘versterking van zorg voor kinderen in armoede’ werkten onderzoekers, professionals én ouders met een krappe beurs samen aan de vraag: ‘Wat hebben ouders nodig om hun kind gezond en gelukkig te laten opgroeien?’.

Om de inbreng van ouders binnen de Werkplaats structureler te maken, is de ‘Goede Raad’ opgericht. In dit initiatief delen ouders hun ervaring met het grootbrengen van hun kind(eren), terwijl ze te maken hebben met een kleine beurs. De Goede Raad geeft gevraagd en ongevraagd advies over bijvoorbeeld het benaderen van gezinnen en de ontwikkeling van interventies. Lees hier verder over dit project en lees de factsheet met do’s and dont’s voor het organiseren van bijeenkomsten en programma’s die aansluiten bij de belevingswereld van gezinnen in armoede.

De samenwerking met de Goede Raad, professionals en andere ouders hebben geleid tot het programma Gezonde kinderen in krappe tijden. Tijdens het programma, bestaande uit vijf bijeenkomsten onder leiding van een ervaringsdeskundige op het gebied van armoede en een professional, krijgen ouders handvatten om hun kind gezond en gelukkig te laten opgroeien, ondanks de situatie. Tevens is er ruimte voor het uitwisselen van ervaringen en tips en te werken aan eigen doelen.

Sleutelpersonen

  • Wanneer je binnen Kansrijke Start aandacht besteedt aan asielzoekers, statushouders, arbeidsmigranten en andere nieuwkomers, kijk dan of je samen kunt werken met zogenaamde sleutelpersonen. Een sleutelpersoon is zelf migrant of vluchteling en heeft daardoor meer vertrouwen binnen de eigen gemeenschap. Een sleutelpersoon heeft vaak affiniteit met de gezondheidszorg en kan daardoor een brugfunctie vervullen tussen de doelgroep, (zorg)organisaties en zorg- en hulpverleners.
  • Sleutelpersonen werken altijd samen met een (zorg)professional van de GGD (zoals JGZ), een welzijns- of zorgorganisatie (zoals verloskundigen) of met beleidsmedewerkers van de gemeente. Zij kunnen verschillende rollen vervullen: voorlichter (bijvoorbeeld op het gebied van seksuele voorlichting, meisjesbesnijdenis), bemiddelaar, adviseur, verkenner en/of rolmodel.
  • Ga na of er door coalitiepartners al samengewerkt wordt met sleutelpersonen of kijk of er sleutelpersonen werkzaam zijn in je gemeente op deze interactieve kaart.
  • Bespreek, als je gaat samenwerken met een sleutelpersoon, de wederzijdse verwachtingen. Bespreek of de sleutelpersoon betrokken wil zijn bij de coalitie en kennis wil maken met coalitiepartners om informatie uit te wisselen. Maak samen afspraken over de inzet en de voorwaarden waaronder sleutelpersonen hun werk doen.

Lees hier meer informatie over sleutelpersonen en de mogelijkheden en voorwaarden om met hen samen te werken.

Aan de slag

Voor samenwerken met (aanstaande) ouders is geen vaste werkwijze. Het is maatwerk, afhankelijk van het doel en de mate waarin wordt samengewerkt. We geven enkele handvatten.

Goed starten en randvoorwaarden

  • Bepaal vooraf wanneer (momenten) en hoe (manieren) je de doelgroep wilt betrekken. Zorg dat er in de aanpak ruimte is voor de inbreng van (aanstaande) ouders. Voorkom dichtgetimmerde plannen. Geef jezelf de tijd om te oefenen en leer met en van elkaar.
  • Bespreek met (aanstaande) ouders hoe hun inbreng/betrokkenheid eruit kan zien en vraag wat zij van jullie nodig hebben. Zoek samen naar de juiste balans tussen de tijdsinvestering, begeleiding en de meerwaarde van het samenwerken voor alle betrokkenen. Die bijdrage kan verschillend zijn, niet iedereen hoeft in dezelfde mate bij te dragen. Maak daar afspraken over en ga na of ze begrepen zijn.
  • Bespreek mogelijke praktische belemmeringen voor deelname aan een dialoog (plek, tijd, opvang van kinderen enzovoorts) en ook hoe je hierbij kunt ondersteunen. Dit kan praktisch zijn, zoals een vergoeding voor tijd of reiskosten, het bieden van ontspanning, een lunch of sociale contacten.
  • Houd gesprekken in de omgeving van de ouders, zoals in een school of buurthuis of sluit aan bij al bestaande activiteiten. Ga naar hen toe en vraag hen niet naar jou te komen om het laagdrempelig te houden.
  • Vraag deelnemende (aanstaande) ouders of zij mensen kennen die ook met jullie willen spreken.

Vertrouwen en waardering

  • Neem de tijd om wederzijds vertrouwen op te bouwen en elkaar te leren kennen. Wees open en nieuwsgierig naar de ander. Verdiep je in de culturele waarden van de ander. Zorg voor wat luchtigheid en plezier, maak het niet te zwaar of formeel.
  • Wees transparant over ieders rol, geef heldere informatie en communiceer duidelijk. Uit je waardering voor de bijdragen die mensen leveren. Dat kan met geld of een attentie, maar ook in de vorm van workshops, trainingen en doorgroeimogelijkheden.

Rekening houden met taalniveau

  • Houd in de communicatie met (aanstaande) ouders rekening met verschillen in taalniveau en met mogelijke laaggeletterdheid. Geef waar mogelijk mondelinge informatie en ga na of je wordt begrepen. Als informatie of vragen schriftelijk zijn, maak dan gebruik van ondersteunend en eenduidig beeldmateriaal en laat teksten checken door de ouders die je wilt bereiken of door cursisten van taallessen op het ROC. Lees meer over laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden.

Feedback geven

  • Zorg steeds voor terugkoppeling naar betrokken (aanstaande) ouders. Vertel hen wat je met hun feedback hebt gedaan of waarom je soms een andere keuze gemaakt hebt. Laat ook resultaten zien en houd persoonlijk contact.

Leerkringen

Vanuit het stimuleringsprogramma lokale coalities Kansrijke Start organiseren we leerkringen voor coalities over Samenwerken met de mensen om wie het gaat. In dit leertraject gaan coalities aan de slag met hun vraagstuk op het thema samenwerking met de mensen om wie het gaat binnen Kansrijke Start. Het leertraject brengt inspiratie en uitwisseling van kennis en ervaring door ervaringsdeskundigen, andere experts op specifieke thema’s en koploper-coalities. Adviseurs van Pharos ondersteunen coalities hierbij op maat. Heb je interesse of wil je meer informatie? Neem contact met ons op!

Meer informatie

Pharos

Elders

Nog vragen?

Heb je na het lezen van dit document nog vragen over het bouwen en versterken van lokale coalities Kansrijke Start? Neem dan gerust per mail contact op met de Pharos adviseurs via Kansrijkestart@pharos.nl.

Gezamenlijk werken we aan tijdige en passende ondersteuning voor (aanstaande) zwangeren en jonge ouders in een kwetsbare situatie en een kansrijke start voor meer kinderen.

Naar boven