Gezondheidsverschillen in de regio verkleinen

Er is veel kennis uit wetenschap en praktijk die benut kan worden bij het verkleinen van gezondheidsverschillen in de regio. We geven een aantal bouwstenen die richting kunnen geven aan regionale en lokale plannen. Ook geven we verschillende voorbeelden, waaronder 2 uit de Amsterdamse praktijk. De voorbeelden van gemeente Amsterdam en Zilveren Kruis laten zien hoe zij de bouwstenen benut hebben. Dit hebben zij gedaan bij het inrichten van passende zorg en ondersteuning, om het gebruik te voorkomen van spoedzorg voor sociale minima. En om de toegankelijkheid van het preventie-aanbod te vergroten voor hen.

Aan de slag

Hoe kun je als professional, bestuurder of beleidsmaker in zorg, welzijn en het sociale domein aan de slag met het verkleinen van gezondheidsverschillen in jouw regio of wijk? Onderstaande 5 bouwstenen geven richting en inspiratie om zelf aan de slag te gaan.

Bouwstenen gezondheidsverschillen in de regio

Samenwerking sociale domein en medische zorg

Het faciliteren van de samenwerking binnen het zorgdomein en het sociale domein, én de overbruggende samenwerking, zorgt voor inzicht in oplossingen.

• Wat signaleren klantmanagers van werk en inkomen, schuldhulpverleners en sportcoaches in een wijk?
• Wat zien praktijkondersteuners in de huisartspraktijk gebeuren?
• En wat werkt volgens gezondheidsbevorderaars van de GGD?

Breng deze mensen samen en werk oplossingsrichtingen uit. Het werkt goed om met elkaar te bespreken wat nu al aan interventies wordt bekostigd. Bijvoorbeeld vanuit de:

• participatiewet (W&I);
• Wet Maatschappelijke ondersteuning (sociale domein);
• basis- en aanvullende verzekeringen van zorgverzekeraar;
• wet publieke gezondheid (gezondheidsbevordering en cursussen).

Door het met elkaar in kaart te brengen, worden veel mogelijkheden zichtbaar.

Verken de verschillen – werk niet vanuit gemiddelden

Inventariseer wie van welke zorg en ondersteuning gebruikmaakt. Welke problemen spelen er in welke wijk bij welke mensen? Heb hierbij niet alleen aandacht voor feiten en cijfers over gezondheid en zorg. Maar koppel deze aan informatie over armoede, bestaanszekerheid, opleiding en geletterdheid en andere sociale problemen. Dus niet alleen werken met regiobeelden die op gemiddelden gebaseerd zijn. Maar ook evalueren wat er bij verschillende groepen gezien wordt.

Naast het kijken naar gebruik van zorg en ondersteuning of sociale problemen, kun je ook kijken naar gezondheidsuitkomsten. Bijvoorbeeld naar:

• acute opnames door zuurstoftekort (COPD);
• aantallen amputaties of nierfalen (diabetes);
• heropnames na gewrichtsvervangende operaties,;
• botbreuken bij polyfarmacie.

Inzicht in deze uitkomsten laten goed de urgentie zien waar je het beste kunt beginnen, en de mogelijkheid om relevante doelen te stellen.

Werk samen met mensen om wie het gaat

Er zijn veel initiatieven om inwoners in bepaalde wijken te betrekken bij de sociale community, inrichting van de buurt, gezondheids- of armoedeprojecten. Gezondheid en toegankelijkheid van gezondheidsondersteuning is een belangrijk thema. Er zijn sociaal werkers, mantelzorgers, taalambassadeurs en studenten aanwezig die een rol kunnen spelen bij het signaleren van problemen en het leiden naar oplossingen. Oplossingen mogen niet leiden tot extra eigen bijdragen. Deze moeten dan gedekt zijn in bijvoorbeeld de gemeentepolis of een stadspas. Toegankelijkheid gaat dan om financiële, geografische (nabijheid), begrijpelijke (taal) en passende (persoonsgericht) toegang.

Meer informatie vind je in de infosheet Bereiken & betrekken bouwstenen.

Draag zorg voor passende persoonsgerichte zorg en ondersteuning

Persoonsgerichte zorg heeft een gunstig effect op de gezondheid, omdat niet de aandoening, maar de mens centraal staat. Zorg en ondersteuning die afgestemd is op de behoeften en situatie van de patiënt, is extra relevant bij mensen in achterstandssituaties bij wie vaak sprake is van complexe problemen en minder goede gezondheidsvaardigheden.

Meer informatie vind je in de Menukaart persoonsgerichte zorg.

Laat aandacht voor gezondheidsverbetering van de meest kwetsbaren niet vrijblijvend zijn

Inclusieve uitvoering van zorg en ondersteuning is belangrijk. Hierop kun je sturen met contractering, uitvoeringsplannen en subsidievoorwaarden van verzekeraars en gemeenten. Het vraagt analyse van de processen die leiden tot contracten, uitvoeringsplannen en subsidies. Waar zitten de haakjes in een contract, een uitvoeringsplan of een subsidie om de impact te vergroten? Wat kan er in de gemeentepolis bijvoorbeeld verankerd worden aan gezamenlijke programma’s van zorgverzekeraar en gemeente?

Het thema gezondheidsverschillen in de regio kun je ook goed op de agenda zetten bij opgavetafels of subsidietafels. Wat betekent dat voor alle aanbieders en professionals? Zijn het interne beleid, de professionele competenties en de behandelprocessen goed afgestemd op verschillende behoeften?

Voorbeelden uit de praktijk

Amsterdam Zuidoost

Bewoners met een laag inkomen in Amsterdam Zuidoost maken nauwelijks gebruik van het preventieaanbod in hun wijk. Een reden daarvoor is dat het aanbod niet goed aansluit bij hun behoeften en leefomstandigheden. Voor Gemeente Amsterdam en zorgverzekeraar Zilveren Kruis heeft Pharos onderzocht hoe het preventieaanbod kan worden verbeterd, zodat het aanbod passender en toegankelijker wordt. Om zo gezondheidsverschillen in de regio aan te pakken.

Lees meer

Amsterdam Nieuw-West

In Amsterdam Nieuw-West komen bewoners vaak onterecht op de spoedzorg (SEH) van het ziekenhuis OLVG. De patiënten zijn vooral ouderen met een migratie-achtergrond. Dit komt voor een deel door gebrek aan passende en toegankelijke zorg en ondersteuning in de wijk. Voor Gemeente Amsterdam en zorgverzekeraar Zilveren Kruis heeft Pharos onderzocht hoe zij het zorg- en ondersteuningsaanbod kunnen verbeteren, zodat onnodig gebruik van de spoedzorg afneemt.

Lees meer

Onderzoek In gesprek met…

Een deel van de inwoners in Nederland ervaart veel problemen in de toegang tot zorg, gezond leven en verzekeren. In opdracht van VGZ heeft Pharos onderzocht welke drempels mensen ervaren. Drempels hebben te maken met betaalbaarheid, begrijpelijkheid, passendheid en beschikbaarheid van het aanbod. Ook is nagegaan welke oplossingen inwoners zelf noemen voor deze drempels. Op basis hiervan zijn adviezen opgesteld.

Lees meer