Chronische aandoeningen

• Leefstijlfactoren zoals gebrek aan beweging, overgewicht, roken en middelengebruik zijn belangrijke aandachtspunten bij de gezondheidsrisico’s van statushouders. Deze factoren leiden tot een groter risico op chronische aandoeningen onder statushouders. Onder eerdere vluchtelingengroepen was twee keer vaker sprake van onvoldoende (gezond) bewegen. Roken vormt een aandachtspunt onder Syrische mannen. Jonge mannen die als alleenstaande minderjarige vreemdeling of jonge twintiger naar Nederland zijn gekomen, lopen risico op problematisch middelengebruik.
• Met name de grote kans op het ontstaan van diabetes vraagt om aandacht. Diabetes komt onder asielzoekers en vluchtelingen zeker twee keer vaker voor dan gemiddeld. Goede toegang tot preventie, zorg en aandacht voor voeding, bewegen en andere leefstijlfactoren kunnen de ontwikkeling hiervan positief beïnvloeden.
• Hart- en vaatziekten lijken niet vaker voor te komen bij statushouders dan gemiddeld. Door eerdergenoemde gezondheidsrisico’s als overgewicht, diabetes en rookgedrag, is er op langere termijn een kans op toename. Voornamelijk onder Syrische mannen.
• Kanker komt waarschijnlijk minder vaak voor.
• Vluchtelingen hebben vaker chronische pijnklachten dan de Nederlandse populatie.

Psychische gezondheidsrisico’s statushouders

Het is begrijpelijk dat psychische klachten vaker voorkomen dan gemiddeld in Nederland. Vluchtelingen maken namelijk veel mee voor en tijdens hun vlucht. Of deze klachten zich ontwikkelen tot ziektebeelden als een posttraumatische stress stoornis (PTSS) of een depressie, is afhankelijk van de mate waarin wordt ingezet op preventie en tijdige signalering van problemen of klachten. Ook sociale steun en mogelijkheden tot daadwerkelijke participatie kunnen voorkomen dat klachten verergeren.

• 13-25% van de statushouders ontwikkelt een PTSS en/of depressie. Voor hen is extra aandacht nodig. Belangrijk is te weten dat de meerderheid van de statushouders dus geen PTSS ontwikkelt.
• Suïcide (zelfdoding) komt bijna twee keer vaker voor onder mannelijke asielzoekers. De cijfers van statushouders zijn niet bekend. Voor vrouwelijke asielzoekers is dit gelijk aan het Nederlands gemiddelde.

Seksuele en reproductieve gezondheid

Problemen met seksuele en reproductieve gezondheid kunnen bij vluchtelingen vaker voorkomen dan gemiddeld in Nederland. Seksueel geweld is een bekend gezondheidsrisico bij vluchtelingen, wat op termijn ook leidt tot zorgvragen.

• Tienerzwangerschappen komen aanmerkelijk vaker voor bij asielzoekers.
• Onder Eritrese vrouwen vindt waarschijnlijk vaker abortus plaats.
• Er is een verhoogd risico op complicaties bij zwangerschap en bevalling. Het risico op moedersterfte tijdens de zwangerschap is waarschijnlijk ook sterk verhoogd bij de huidige groep vluchtelingenvrouwen. Deze inschatting is gebaseerd op onderzoek onder eerdere groepen vluchtelingen. Hieruit bleek dat dit risico drie tot tien keer groter was dan gemiddeld.

Meisjesbesnijdenis is een gezondheidsrisico dat vooral speelt bij de Eritrese groep.

Jeugd

De meeste kinderen ontwikkelen zich goed, maar een deel heeft een verhoogde kans op psychosociale problemen. Zeker bij alleenstaande minderjarig vluchtelingen (amv) is aandacht nodig hiervoor. Een positieve schoolervaring verkleint de kans op problemen. Aandacht voor gezonde voeding en voldoende bewegen is aan te bevelen bij kinderen van statushouders. Dit is vanwege een verhoogd risico op overgewicht. Ook kunnen bloedziekten als sikkelcelziekte en tekorten aan vitamine D, ijzer en calcium voorkomen.

Infectieziekten

Infectieziekten vragen zeker om aandacht, maar vormen geen onbeheersbaar risico. Deze zijn goed beheersbaar met de juiste alertheid. Risico op infectieziekten bestaat vooral in de beginperiode, als mensen nog niet zijn gescreend (en ingeënt). Voor statushouders zal dit risico minder groot zijn. Wel is er aandacht nodig voor nareizigers en moet er actief worden ingezet op vervolgscreening.

• Alertheid op tuberculose is belangrijk voor vluchtelingen uit landen waar tuberculose vaak voorkomt, zoals Eritrea en Somalië. Tuberculose komt weinig voor onder Syriërs.
• Chronische Hepatitis B komt onder vluchtelingen (veel) vaker voor dan gemiddeld in Nederland, en vormt een risico. Hepatitis B en C kunnen onbehandeld leiden tot ernstige ziekte. Omdat deze infecties lang symptoomloos zijn, is actieve opsporing nodig.
• Hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen vormen een gezondheidsrisico. In Eritrea komt hiv zeven keer vaker voor dan gemiddeld in Nederland. Bij jongeren in Eritrea onder 24 jaar komt het 2-3 keer vaker voor. Hiv komt onder Syriërs niet veel voor.

Tandheelkundige gezondheidsrisico’s statushouders

Meestal is er sprake van achterstallig onderhoud en een hoger dan gemiddeld aantal (pijn)klachten op het gebied van tandheelkundige problemen. Dit komt door vaak beperkte mondzorg in de landen van herkomst, en slechte hygiëne tijdens de soms langdurige vlucht.

Meer informatie over gezondheidsrisico’s van statushouders

• Kennissynthese gezondheid van nieuwkomende vluchtelingen en indicaties voor zorg, preventie en ondersteuning.
• Zorg, ondersteuning en preventie voor nieuwkomende vluchtelingen: wat is er nodig?
• Handreiking Gezonde leefstijl statushouders.

Of lees meer over wat Pharos kan doen voor gemeenten.