Het eerder signaleren en ondersteunen van (aanstaande) ouders in armoede als speerpunt, daarover was de Eindhovense Kansrijke Start coalitie het snel eens. Eindhoven kent veel grootstedelijke problematiek. Armoede komt veel voor en dit baart zorgen, onder andere vanwege de zorgmijding door (aanstaande) ouders in een kwetsbare situatie uit angst voor hoge kosten. De Eindhovense coalitie pakt in totaal drie speerpunten, waaronder aandacht voor armoede, in elk een eigen werkgroep op.

Wake-up call

In de werkgroep armoede zijn WijEindhoven, GGzE afdeling Jeugd, verloskundigen en Lumens (JeM voor tienermoeders) vertegenwoordigd. “Eenmaal aan tafel”, zegt verloskundige Suzanne van der Lee, “was de conclusie al snel dat we niet precies van elkaar weten wat eenieder rond dit thema doet.” Cora van Hal, maatschappelijk werker gespecialiseerd in werken met aanstaande en jonge moeders, vertelt: “Gemiddeld leven mensen vijf jaar in schulden voordat dit boven water komt. Dit zou voor elke hulpverlener een wake-up call moeten zijn. Het signaleren moet beter en het samenwerken ook.”

Cora en Suzanne vertellen dat de coalitie heeft gezorgd voor een betere samenwerking tussen partners uit het medische en sociale domein en in het bijzonder tussen hen beiden. “Als iemand zwanger is”, deelt Cora, “kan Suzanne als verloskundige in het systeem zien of de zorgverzekering betaald is.” Suzanne noemt dit een aha-moment: “Iemand zit vaak al diep in de ellende als ziektekosten niet meer betaald worden. Als je zo’n alarmsignaal herkent, kun je er gericht naar vragen.”

Beroepsgroep gerichte aanpak

De werkgroep heeft ingezet op het oog hebben voor armoede, het letten op signalen bij aanstaande ouders en die te durven bespreken. Om hen vervolgens eerder – liefst met een ‘warme’ doorverwijzing – de juiste ondersteuning te bieden. “We gaan in koppels, bewust iemand uit het sociaal met iemand uit het medisch domein, in gesprek met een andere beroepsgroep, bijvoorbeeld kraamzorg, maatschappelijk werk of verloskunde,” legt Suzanne uit. “Om op te halen of en hoe ze armoede bij (aanstaande) ouders bespreken. En wat de behoefte van die specifieke beroepsgroep is om armoede beter bespreekbaar te maken en hoe door te verwijzen naar de juiste hulpverlening.” Op basis van die input worden vervolgens concrete handvatten ontiwkkeld en aangeboden, gericht op specifieke beroepsgroepen. Ook werken ze aan een overzichtelijke sociale kaart.

Samen het taboe doorbreken

“We moeten samen het taboe doorbreken en armoede op de juiste manier weten te bespreken”, zegt Suzanne stellig, “zodat een kraamverzorgster of een verloskundige op huisbezoek een gesprek kan aangaan als er alarmbellen rinkelen, bijvoorbeeld omdat er weinig eten, kleding of luiers in huis is.” Door bijvoorbeeld mee te bewegen en te beamen dat het duur is, te informeren of iemand wel rond kan komen. “En dat een professional uit het sociale domein informeert naar een kinderwens als iemand in armoede leeft.” Cora: “Vaak is de reactie van zo’n professional: daar kan ik toch niet naar vragen? We weten nu niet wat daarachter steekt, wat iemand tegenhoudt. Misschien wel omdat die professional vreest met het antwoord niets te kunnen: welke hulp is er dan, naar wie moet ik doorverwijzen? Onze dialoogsessies helpen daarbij.”

Suzanne: “Ook doorverwijzen naar de juiste en bekende persoon in plaats van naar een loket van een gezichtsloze organisatie, maakt enorm verschil. Dan verwijs je als professional makkelijker en met meer zekerheid door. Dat maakt de drempel voor de inwoners lager om erop in te gaan en de opvolging ook.” Cora vult aan: “Ze voelen het als hulpverleners elkaar kennen. Soms maak ik het heel praktisch en concreet: ‘ik ken een verloskundige die daarbij kan helpen, laten we nu even samen bellen om een afspraak te maken’. Mensen in armoede hebben zoveel aan hun hoofd, dat het soms moeilijk is om een tip op te volgen. Ze vrezen kosten en gedoe. Dan neem ik ze liever even bij de hand.”

‘Gewoon’ een gespreksonderwerp

“Eigenlijk is het raar dat we door onze ontmoeting in de werkgroep pas intensief zijn gaan samenwerken”, kijkt Suzanne terug. Ze ziet dat als voorbeeld van de winst die te behalen is, omdat beide professionals zelf jarenlang ‘op hun eigen eilandje’ in Eindhoven werkten. “Door jezelf open te stellen, kun je samen meer bereiken.” Zoals Cora zegt: “Ik hoop dat veel meer hulpverleners iemands financiële situatie en armoede ter sprake durven brengen.” Suzanne vult aan: “Dat armoede standaard en met rechte rug een gespreksonderwerp gaat zijn binnen elke beroepsgroep in contact met aanstaande ouders in Eindhoven. Dat is nu nog niet zo, maar hopelijk steeds vaker wel. We gunnen het elk kind geboren te worden en op te groeien zonder armoede. De basis is het gesprek daarover te normaliseren.”

Tips op basis van ervaringen

• Zorg voor korte lijnen, ‘een gezicht’, en ga de dialoog over armoede aan met professionals van andere beroepsgroepen.
• Werk samen met de mensen die vanuit de gemeente actief zijn op dit vlak, of vanuit hun beroepsgroep affiniteit met armoede hebben en intrinsiek gemotiveerd zijn om dit ook met cliënten te bespreken.
• Vraag in een vroeg stadium expliciet commitment (in de vorm van mensuren) van leidinggevenden van de beroepsgroepen die in een werkgroep vertegenwoordigd zijn, om daadwerkelijk en structureel met de projectopbrengsten aan de slag te kunnen gaan. Ook als dat preventief is.
• Houd het klein, oefen in de praktijk door elkaar bij de hand te nemen, en zorg voor continuïteit in het contact over en weer rondom een aanstaande (jonge) ouder.
• Weet wat in jouw gemeente mogelijk is aan ondersteuning bij armoede, zodat je een toezegging waar kunt maken.
• Deel de kleine successen en voorbeelden, zodat je enthousiast doorgaat en collega-professionals meekrijgt, daarop voortborduurt om ook de kleinere organisaties op de sociale kaart te bereiken.

Ook aan de slag met armoede?

Wil je in jullie coalitie ook aan de slag met armoede en schulden? Lees erover in de infosheet Kansrijke Start & Armoede en Schulden, of neem contact op met onze adviseur Wendi van Helden: w.vanhelden@pharos.nl