Mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) of een migratieachtergrond zijn dubbel getroffen door de coronapandemie. Niet alleen liepen ze grotere kans op besmetting en overlijden. Ook de maatregelen tegen het virus hebben een grotere impact gehad op alle leefgebieden van deze mensen. Dit heeft negatieve gevolgen voor hun gezondheid.

Dat bleek toen Pharos Expertisecentrum Gezondheidsverschillen zo’n 50 van de recente onderzoeken over verschillende gevolgen van Corona doorlichtte. Directeur Patricia Heijdenrijk van Pharos roept op om in de herstelplannen rekening te houden met de dubbele klap die deze mensen hebben gehad: ‘Differentieer bij herstelbeleid naar inkomen en opleiding. Toets alle beleidsmaatregelen op de impact die ze hebben op de gezondheid van inwoners met een lage sociaaleconomische status. En pas de plannen aan als het de kansenongelijkheid vergroot.’

Werk, inkomen, zorg

Pharos bekeek onderzoeken op de gevolgen van maatregelen voor onder meer werk, inkomen, onderwijs en opvoeding en toegang tot zorg.  Enkele van de maatregelen die onderzocht werden, zijn thuiswerken, binnen blijven, sluiting van sociale voorzieningen zoals buurt- opvangcentra en zorginstellingen en de sluiting van scholen tijdens de lockdown.

Voor veel mensen uit de onderzochte groepen bleek thuiswerken niet mogelijk. Horeca, winkels, schoonmaak (ook privé en zwart) werden stilgelegd. Zij kregen vaak ontslag of hoefden niet meer te komen, met de inkomensdaling en stress tot gevolg. De maatregel om binnen te blijven had een negatief effect op hun leefstijl (meer roken, drinken, minder bewegen) en zorgde voor hogere kosten (bv hogere energierekening).

Veel extra stress

Doordat mensen vaak met grotere gezinnen in krappe woningen wonen, veroorzaakte het binnen blijven extra stress en een toename in huiselijk geweld. Aanwijzingen daarvoor zijn onder andere het hogere aantal meldingen bij de Kindertelefoon en bij de anonieme huiselijk-geweld-chat van Fier. Stress werd verder vergroot door de sluiting van buurtvoorzieningen. Tegelijk waren zorgverleners zoals huisartsen nauwelijks bereikbaar. Een alternatief zoals een digitaal consult bleek vaak voor deze groepen vaak niet te werken. Hierdoor werd de toegang tot zorg bemoeilijkt.

Voorrang geven

Heijdenrijk: ‘Geef voorrang aan hulp en ondersteuning aan degenen die het hardst getroffen zijn door de maatregelen. Gezien de toegenomen stress, toenemende werkloosheid, bijkomend risico op schulden, hebben meer mensen hulp nodig van oa huisartsen, wijkteams, schuldhulpverlening, jeugdzorg en welzijnsorganisaties.’

Tot slot keek Pharos naar de scholensluiting. Die heeft de onderwijsachterstanden vergroot. Het verschil in leerachterstand blijkt 60 procent meer te zijn onder kinderen uit laag opgeleide gezinnen in vergelijking met gemiddeld of hoger opgeleide gezinnen. Dat komt o.m. doordat kinderen in deze gezinnen geen, geen goede of een gedeelde computer hebben, een slecht netwerk en geen rustige werkomgeving. Hierdoor is veel gemist. Docenten op afstand kunnen minder individuele aandacht geven, anderstalige ouders kunnen minder makkelijk helpen.

De inzichten uit dit onderzoek kunnen nu gebruikt worden bij plannen voor herstelbeleid. ‘Maar laten we hiervan ook leren en bij een toekomstige pandemie niet gaan voor een ‘one size fits all’- aanpak’, benadrukt Heijdenrijk.

Lees hier het onderzoek