Ouderen digitaal vaardiger maken is een opgave waar veel organisaties zich over buigen. Want hoe krijg je dat voor elkaar? Op welke manier breng je ouderen en jongeren meer met elkaar in contact? En hoe kunnen jongeren zich maatschappelijk nuttig maken? De Netwerkorganisatie mensbewust (NOMB) bedacht het antwoord op deze vragen en zette het project Be Smart in Noord-Brabant op. Daarin maken jongeren, ouderen wegwijs in digitale zaken. Dit doen ze in interculturele koppels.

Elly Ravenberg (70) woont zelfstandig en komt oorspronkelijk uit Suriname. Ze was al best handig met haar computer en telefoon, maar voelde zich online steeds onveiliger. En ze had het idee dat ze niet meer helemaal bij was met alle ontwikkelingen. “Het gaat allemaal zo snel tegenwoordig en je hoort enge verhalen over linkjes die criminelen sturen. Ik wist niet meer wat ik wel en niet kon openen. Is dit Tikkie wel echt van een familielid?, vroeg ik me af.” Via de Surinaamse Vereniging in Eindhoven hoorde Elly over het project Be Smart en gaf zich direct op.

Samen met andere deelnemende ouderen werd ze met een bus naar Tilburg gebracht, waar de eerste les van de jongeren plaatsvond. Elly had het gevoel van een gezellig dagje uit. Op de leslocatie wachtte haar maatje Mohammed haar op. Een student Natuur- en Sterrenkunde met wortels in de Verenigde Arabische Emiraten.

Terug naar de basis

Mohammed kwam via een flyer van Be Smart in de sportschool op het idee zich aan te melden. Hij dacht al een tijd na over hoe hij zich meer maatschappelijk kon inzetten. Dit was een uitgelezen kans. “Ik ga eigenlijk alleen maar met leeftijdsgenoten om en wilde graag meer contact met anderen. Ik heb een minor Educatie gedaan, dus kennis overdragen past goed bij mij. Vanuit NOMB ben ik heel goed begeleid. Zo krijg je op een snuffeldag een goed beeld van het project en volg je een bootcamp van in totaal drie dagen als voorbereiding. Eén van de workshop werd door Pharos ontwikkeld. Daarin leerde ik hoe ik ouderen kan ondersteunen en kreeg ik meer kennis over beperkte gezondheidsvaardigheden.”

Mohammed had het lastig de eerste bijeenkomst, want hij merkte dat hij op een te hoog niveau begon. “Ik ben opgegroeid met internet en het is moeilijk voor te stellen dat veel dingen voor ouderen niet vanzelfsprekend zijn. Terug naar de basis. Dat moest ik doen en geen ingewikkelde digitale taal gebruiken. Elly is rustig, bedachtzaam en eloquent. Dat was ook even wennen voor mij. Met leeftijdsgenoten praat je op een totaal andere manier.”

Formulieren & Facebook

Elly is heel positief over haar maatje. “Mohammed is respectvol en ik kon alles aan hem vragen. Hij was niet brutaal en had net taalgebruik. Dat is in Suriname belangrijk. Helaas konden we door het Corona-virus niet meer afspreken, maar telefonisch ging het ook prima. Ik heb veel geleerd. Hoe ik bijvoorbeeld een link van criminelen kan herkennen, maar ook inzoomen op een foto, formulieren van de Belastingdienst invullen, een programma via Ziggo Go terugkijken en Facebook gebruiken.” Mohammed vult aan dat de lesmodules met voorbeelden van NOMB heel goed werkten. “Zo kun je iets uitleggen, zonder dat je bijvoorbeeld persoonsgegevens hoeft te gebruiken.”

De samenwerking heeft hen ook op andere vlakken veel gebracht. Elly: “Het is zo fijn om met een jong persoon om te gaan. Dat houdt je scherp en energiek. Van alleen maar oudjes om je heen, knap je niet op. Ik hoorde bijvoorbeeld over TikTok.” Lachend: “Ik zie mezelf geen filmpjes opnemen, maar het is toch leuk om te weten dat het bestaat en zo populair is bij jongeren. Ouderen kunnen ook van jongeren leren. Ik zou willen dat er meer woongemeenschappen komen waarbij jongeren en ouderen samenwonen. Dat helpt tegen eenzaamheid aan beide kanten.”

Samen op pad

Mohammed kan zich helemaal vinden in het verhaal van Elly. Haar levenservaring heeft hem geholpen. “Zij heeft mij bijvoorbeeld geleerd dat het belangrijk is om te sparen. Dat heb ik van huis uit niet meegekregen. Ik ben blij dat ik dat nu weet. Het voelde tijdens het project echt alsof we samen op pad waren in de digitale wereld en in de echte wereld. We leerden elkaar dingen die het project overstegen.”

Niet achter de geraniums

Elly vond het ook mooi om te zien dat de koppels zo divers waren. “Afkomst en cultuur speelden helemaal geen rol. We hadden allemaal hetzelfde doel voor ogen.” Mohammed vult aan: “ik denk dat het project zo goed werkt, omdat iedereen elkaar respecteert. De communicatie is laagdrempelig en doordat je in duo’s werkt, krijg je al snel een vertrouwensband. De jongeren kijken ook echt naar welke kennis de ouderen op zoek zijn. Het is niet een kant-en-klaar programma bedacht vanuit een instantie.”

Elly hoopt dat ouderen vaker betrokken worden bij projecten. “Als je ouder bent, kun je nog volop in het leven staan en kennis delen waar de jongere generatie wat aan heeft. Achter de geraniums zitten hoeft niet. Je kunt wat bijdragen aan de maatschappij, maar die moet daar dan wel voor openstaan. Ik net zo goed meedenken over een project van de gemeente als een vrouw van twintig.”

Waardevolle ervaring

In augustus 2020 liep Be Smart af. Mohammed is inmiddels afgestudeerd en werkt in de financiële sector. Hij is ambassadeur van het project geworden. “Het was zo’n waardevolle ervaring. Ik ben erg enthousiast en hoop dat Be Smart landelijk wordt uitgerold. Het project heeft een belangrijke rol in mijn leven gespeeld. Misschien nog wel meer dan ik nu besef. Ik sta aan het begin van mijn loopbaan en ben nog zoekende. Wie weet ga ik hier wel meer mee doen. De samenleving digitaliseert zo snel. Ik maak me zorgen over de ouderen die niet mee kunnen komen. Door dit soort projecten kun je echt wat betekenen voor de maatschappij.”

Voor meer vragen over Be Smart kun je contact opnemen met projectleider NOMB Leyla Tapan via: 06 25 13 54 10.

Lees ook de andere verhalen in deze serie

• ‘De uitslag van de Corona-test is positief: dan heb je het toch niet?’
• “Zonder betrekken doelgroep, geen goede voorlichting”
• ‘Eindelijk doe ik mee aan de samenleving’
• ‘Ik wil altijd sleutelpersoon blijven’
• ‘Mijn huisarts en ik zijn een team’