Opleiding en vooral werk is het credo in veel gemeenten als het gaat om de integratie van statushouders. Klantmanagers van gemeenten beamen dit. Maar we zien ook regelmatig dat statushouders problemen hebben met hun gezondheid en daardoor uitvallen in de inburgering en taalles.

De afgelopen anderhalf jaar heb ik samen met andere Pharos collega’s veel trainingen verzorgd in gemeenten over de gezondheid van statushouders. Er zijn veel mensen die een rol spelen bij de opvang van statushouders. Het gaat onder andere om vrijwillige begeleiders, taalmaatjes, docenten en klantmanagers. Door hun directe contact met statushouders nemen zij vaak als eerste waar wanneer het minder goed gaat. Vooral psychische problemen vinden ze moeilijk te doorgronden en ze blijven zitten met vragen als ‘hoe kunnen we dit zo vroeg mogelijk signaleren, wat kunnen we wel of niet bespreken, hoe kunnen we inschatten of het ernstig is en wat kunnen we dan doen?’ Vaak ontbreekt het hen aan kennis over de gezondheid van vluchtelingen.

Om gemeenten en professionals te ondersteunen is anderhalf jaar geleden het Ondersteuningsprogramma Gezondheid Statushouders van start gegaan. GGD GHOR Nederland, VNG en Pharos ontwikkelden en verzamelden praktische kennis, ervaringen en voorbeelden uit het land. Duidelijk is dat gezondheid een niet te negeren factor is bij de opvang van statushouders in gemeenten. De handreikingen en trainingen helpen bij de zoektocht naar en vormgeven van een effectieve lokale integrale aanpak.

Recent onderzoek onder Syrische vluchtelingen van het Sociaal Cultureel Planbureau (1 juni 2018) laat zien dat een forse groep psychische problemen heeft. Dit geldt waarschijnlijk ook voor andere vluchtelingen. Dit kan een reactie zijn op actuele stress over bijvoorbeeld zorgen over familie in thuisland, een afgewezen aanvraag voor gezinshereniging, ruzie met buren of schulden omdat iemand teveel geld naar het thuisland stuurt. Allemaal zaken die kunnen leiden tot psychische klachten en tot uitval bij inburgering en taalles. Dat wil niet zeggen dat voor deze klachten altijd specialistische hulp ingeschakeld moet worden. Het doen van ‘gewone’ dingen helpt om niet verder af te glijden. Wat goed werkt is afleiding zoeken door te sporten en bewegen, actief te zijn in bijvoorbeeld vrijwilligerswerk, muziek te maken of te zingen. Het stimuleren van vluchtelingen en hen wijzen op het doen van eenvoudige activiteiten kan hen vooruit helpen.

Een vluchteling verwoordt het zo: “Ik voelde me niet goed, de taalles lukte niet meer. Ik voelde me begrepen toen mijn klantmanager vroeg wat ik nodig had en kwam met vrijwilligerswerk in een volkstuin. Daar was ik onder de mensen en hoefde minder te piekeren.” Het laat zien dat gezondheid niet vast ligt en mensen veel baat hebben bij het hebben van contact met anderen, om te kunnen praten over dagelijkse dingen maar vooral door actief betrokken te worden en bezig te zijn.