Chronische stress en gezondheid

Chronische stress verstoort hormonen en dat leidt tot:

• overgewicht;
• diabetes;
• hart-vaatziekten;
• een minder sterk immuunsysteem;
• slapeloosheid, en;
• depressie.

Mensen met stress hebben vaak moeite met leefstijlveranderingen, plannen, prioriteiten stellen, langetermijnbeslissingen nemen en informatie verwerken. Ook tonen ze vaker impulsief gedrag en hebben minder zelfvertrouwen. Kortom: heb je eenmaal veel stress, dan heb je meer moeite om de oorzaken van stress aan te pakken, omdat je het overzicht verliest.

Oorzaken chronische stress

Chronische stress kan je raken in elk domein van je leven. Oorzaken van chronische stress zijn bijvoorbeeld:

• armoede;
• schulden;
• leven van een bijstandsuitkering;
• werkloosheid;
• slecht wonen;
• eenzaamheid;
• niet zo zelfredzaam zijn als in Nederland van je verwacht wordt.

Chronische stress bij vluchtelingen

Mensen met een vluchtelingenachtergrond hebben ook nog specifieke stressfactoren, zoals oorlogs- en verlieservaringen, een leven opbouwen in een nieuw land, en omgaan met andere culturele gebruiken. Problemen buiten het gezondheidsdomein hebben dus rechtstreeks invloed op je gezondheid. En omgekeerd kan een slechte gezondheid leiden tot een lager inkomen en hoge uitgaven aan medicijnen en zorg, of verlies van werk.

Bekijk ook de publicatie ‘Leven met ongezonde stress’

Problemen in elk domein aanpakken

Het verminderen van stress en tegelijkertijd aanpakken van onderliggende problemen, kan de zorg voor mensen met chronische stress verbeteren. Daarom is het belangrijk dat partijen in elk domein met elkaar samenwerken, zoals:

• schuldhulpverlening;
• sociaal wijkteam;
• GGD;
• Centrum voor Jeugd en Gezin;
• welzijnsorganisatie, en;
• de eerstelijnszorg.

Op die manier kan afstemming plaatsvinden tussen de aanpak van sociale en financiële problemen, en de behandeling en ondersteuning bij gezondheidsproblematiek.

• Lager opgeleiden ervaren meer chronische stress als gevolg van sociale of financiële problemen, zoals werkloosheid en langdurig leven in armoede. Chronische stress vergroot de kans op hart- en vaatziekten, diabetes en depressie en heeft een ongunstig effect op leefstijl. Daarnaast beïnvloedt chronische stress de cognitieve vermogens en vaardigheden om met problemen om te gaan.
• 21% van de mensen met een lage sociaal economische status (SES) lijdt aan chronische stress, angst of depressie, vergeleken met 9% van de mensen met een hoge SES.
• Kinderen en jongeren die in armoede leven, hebben meer lichamelijke en psychische klachten, vaker overgewicht, voelen zich ongelukkig, kunnen hechtingsproblemen hebben met hun ouders en zijn negatiever over hun leven en toekomst dan hun welvarende leeftijdgenoten (NJI, 2018).
• 6 tot 8,2% van de mensen in Nederland heeft te maken met armoede (CBS, 2018). Cijfers uit 2016 laten zien dat Rotterdam, Amsterdam en Den Haag gemeenten zijn met het hoogste risico op armoede. Dit risico speelt niet alleen in de grote gemeenten. Ook in kleinere gemeenten in met name het noordoosten van het land is sprake van een groter risico op armoede.
• Volgens cijfers van het CBS loopt 16,5% van de bevolking het risico op armoede of sociale uitsluiting. En 1 op de 6 huishoudens heeft risicovolle of problematische schulden. Wijkteams melden verder dat tussen de 70 en 8% van de casuïstiek waarmee mensen bij hen aankloppen, te maken heeft met schulden.
• De traditionele aanpak van armoede en schulden komt vaak te laat en is te weinig effectief (WRR, 2016).
• In Nederland leven mensen met basisonderwijs of vmbo gemiddeld 6 jaar korter en zelfs 15 jaar in minder goed ervaren gezondheid dan mensen met hbo of universitaire opleiding.
• Beperkte gezondheidsvaardigheden komen bij ongeveer 29% van de bevolking voor, met name bij laagopgeleiden, migranten en ouderen.
• In Nederland is 1 op de 9 mensen tussen de 16 en 65 jaar laaggeletterd.

Wat biedt Pharos?

We ontwikkelen we methodieken, publicaties, factsheets en toegankelijk (voorlichtings)materiaal op basis van wetenschappelijk onderzoek, kennissyntheses en kennis uit de praktijk. Onze kennis en ervaringen dragen we uit via advies en trainingen voor onder andere gemeenten, (zorg)organisaties en onderwijsinstellingen.

Pharos heeft veel kennis van de relatie tussen chronische stress en gezondheid(achterstanden) en financiële en psychosociale problematiek. Daarnaast hebben we veel kennis en ervaring met het bereiken en betrekken van de mensen om wie het gaat en beschikken we over een groot netwerk van sleutelpersonen en taalambassadeurs die samen met ons interventies en instrumenten testen op toepasbaarheid.

Op dit thema werken wij samen met onder andere:

• Platform 31
• Hogeschool Utrecht en de Radboud Universiteit
• Trimbos
• GGD Regio Utrecht
• Gemeente Utrecht en Zeist
• RIVM
• Divosa

Meer informatie

• Gezondheid asielzoekers en statushouders Pharos-thema
• Gezond opgroeien Pharos-thema
• Kansrijke start Pharos-thema
• RIVM themadossier schuld armoede en gezondheid

Waarvoor kun je bij Pharos terecht?

Werk je als (zorg)professional, beleidsmaker, klantmanager- of consulent? Neem contact op met Pharos als je behoefte hebt aan kennis, kunde en praktisch handlingsperspectief voor een integrale aanpak waarin je met een brede blik kijkt naar gezondheid en de samenhang met bijvoorbeeld schuldhulpverlening, participatie en integratie.

Bel (030) 234 9800 of stuur een e-mail naar info@pharos.nl.

Onze Experts

• Karen Hosper