Inspiratie en uitwisseling tijdens de Grote Wijkaanpakdag

Met de Wijkaanpak ‘Rookvrij leven voor iedereen’ werken professionals en inwoners 2,5 jaar lang samen aan een passende aanpak voor hun wijk. Om inwoners gezond en rookvrij te helpen leven.

Het vieren van successen rondom de Wijkaanpak stond centraal tijdens de Grote Wijkaanpakdag op 25 juni in de Mauritskazerne in Ede. Een inspirerende bijeenkomst waar ruim 140 professionals, wijkregisseurs, sociaal werkers, beleidsmakers ervaringsdeskundigen, bewoners en andere betrokkenen uit diverse wijken samenkwamen. Eén ding hadden alle deelnemers met elkaar gemeen: samen werken zij met behulp van de Rookvrije Wijkaanpak aan een rookvrije wijk. De focus van de Wijkaanpak ligt op samenwerken met inwoners en lokale aanwezigheid van de professionals ín de wijken. Mooi om te zien dat er zoveel van hen aanwezig waren.

De dag werd geopend door dagvoorzitter Annelies Acda, gevolgd door een inspirerende presentatie van Merijn Ruis. Ook werden er succesen vanuit de praktijk met elkaar gedeeld en sloten de aanwezigen aan bij diverse workshops, gegeven door de expert van Pharos.

De psychologie van een gelukkig leven

Merijn deelde zijn persoonlijke verhaal over zijn zoektocht naar geluk. Na zijn studie psychologie besloot hij een jaar lang te experimenteren door elke dag te doen waar hij blij van werd. Dit leidde tot een reeks video’s, liedjes en presentaties die uiteindelijk miljoenen mensen bereikten. In zijn presentatie deelde hij enkele belangrijke inzichten over geluk.

Hij benadrukte dat iets kunnen betekenen voor een ander voor hem het geheim is voor een gelukkig leven. Hulp vragen vinden we vaak lastig, omdat we bang zijn iemand tot last te zijn. Maar hulp vragen biedt een ander de kans om hulp te bieden, iets dat we allemaal graag doen. Ook in de wijkaanpak staat hulp bieden, op een persoonsgerichte manier, centraal.

Vieren van successen

Na de presentatie van Merijn deelden de deelnemers plenair successen met elkaar. Een aantal successen die genoemd werden:

In de Wijkaanpak is duidelijk geworden dat het gesprek over roken breder is dan alleen het praten over stoppen met roken. Direct een gesprek over stoppen met roken werkt vaak minder goed. Het gaat om de gezondheid van de wijkbewoners en andere problematiek die ze tegenkomen. Wat dan werkt is een open en breed gesprek voeren over roken en iemands leven.

Workshops

Co-creatie met de Tweede Diamant

Susan Bulthuis en Peike van der Lubbe leidden de workshop over hoe je kunt beginnen met de tweede diamant uit het dubbele diamant model. Dit co-design model beschrijft de weg naar een oplossing in samenwerking met de doelgroep, in dit geval rokers in de wijk.

In de eerste diamant voerden wijkteams een grondige analyse uit van de problemen en doelgroepen in de wijk. De tweede diamant richt zich op het gezamenlijk bedenken van oplossingen met bewoners. De belangrijkste vragen waren hoe je effectief samenwerkt met inwoners en bewoners door elkaar, hoe je een brainstormsessie begeleidt en hoe je de beste oplossing kiest om mee aan de slag te gaan.

Ervaringen uit de wijken toonden aan dat aansluiting vinden soms moeilijk is. Regelmatig contact leggen via telefoontjes of appjes bleek effectief om inwoners betrokken te houden. Het belang van een passende vergoeding werd ook besproken, waarbij deze kan variëren van een knipbeurt bij de lokale kapper tot een gratis maaltijd bij de plaatselijke toko. Als Pharos stimuleren we wijkteams, om inwoners die duurzaam betrokken zijn bij de Wijkaanpak, goede (financiële) randvoorwaardes aan te bieden om mee te doen in de Wijkaanpak.

“Een vergoeding in de vorm van een knipbeurt bij de lokale kapper helpt niet alleen de deelnemer, maar ook de ondernemers in de wijk.”

Een goede brainstormsessie kost tijd en moet inclusief zijn, met betrokkenheid van inwoners, professionals en stoppen-met-roken experts. Een effectieve facilitator is cruciaal om gelijkwaardigheid en creativiteit te waarborgen. Dit zorgt ervoor dat beide perspectieven samenkomen en dat de gekozen oplossingen relevant en haalbaar zijn.

De link tussen roken en chronische stress

Fien Huige legde de link uit tussen roken en chronische stress. Wat hebben stress en roken met elkaar te maken? Wat betekent het om chronische stress te hebben en waarom is het zo moeilijk om van een nicotineverslaving af te komen als je chronische stress hebt? Fien besprak hoe stress de kans op succes bij het stoppen met roken beïnvloedt en waarom chronische stress het extra moeilijk maakt om van een nicotineverslaving af te komen.

Chronische stress maakt het moeilijker om te stoppen met roken. Roken helpt tegen de mini-stress, niet tegen de chronische stress. Nicotine helpt niet tegen stress, maar bestrijdt slechts ontwenningsverschijnselen. Mensen die in armoede leven, werkloos zijn of in een ongezonde omgeving wonen, hebben meer kans op chronische stress. Kleine problemen stapelen zich op en worden daardoor steeds groter. Stress zorgt voor mentale en fysieke gezondheidsklachten, waardoor je minder helder kunt nadenken en je stress nog meer toeneemt: het is vaak een vicieuze cirkel.

“Roken helpt tegen de mini-stress, niet tegen de chronische stress.”

Nicotine bestrijdt voornamelijk ontwenningsverschijnselen, niet de stress zelf. Mensen in armoede of ongezonde omgevingen ervaren meer chronische stress, wat stoppen met roken moeilijker maakt. Soms is het beter te wachten tot de omstandigheden gunstiger zijn. Vaak moeten eerst onderliggende problemen zoals geldzorgen of trauma’s worden aangepakt voordat succesvol gestopt kan worden met roken. Het vraagt om een geïntegreerde aanpak: begin met één ding tegelijk, zoals bewegen, om ruimte te creëren voor verdere veranderingen.

Succesvol samenwerken

Anneke Hiemstra gaf een inspirerende workshop over effectief samenwerken in teams met diverse achtergronden en expertises. Deze workshop, getiteld “Samen sterker: hoe succesvol samenwerken?”, richtte zich op het bevorderen van een soepele samenwerking en het vormen van een hecht team.

Anneke begon met het benadrukken van het belang van samenwerking in het co-creatieproces. Ze legde uit dat effectieve samenwerking essentieel is voor het bereiken van gedeeld eigenaarschap en succes in wijkgerichte initiatieven. In de workshop werd besproken welke stappen nodig zijn om verschillende individuen samen te brengen tot een hecht team en hoe een prettige samenwerking voor iedereen kan worden gewaarborgd.

Deelnemers deelden hun leerpunten en behoeften, waarbij een paar belangrijke knelpunten naar voren kwamen. Zo was er een duidelijke behoefte aan een centrale plek voor gesprekkentools, waardoor iedereen gemakkelijk toegang heeft tot dezelfde middelen. Ook werd het bereiken van de doelgroep als een uitdaging gezien, waarbij deelnemers zochten naar betere manieren om in contact te komen met de juiste mensen.

Verder kwam ter sprake dat er vaak wisselingen zijn binnen teams. Dit heeft invloed op de voortgang van de samenwerking. Een ander punt van zorg was dat sommige professionals de doelgroep niet doorverwezen naar stoppen-met-roken (SMR) programma’s, ondanks de inspanningen om hen hierin voor te lichten. Veel mensen gaven aan de wens te hebben om meer samen te werken met ervaringsdeskundigen en sleutelpersonen in de wijk.

Anneke benadrukte het belang van werken vanuit de behoeften van de inwoners en de buurt, in plaats van alleen vanuit de professionals. Zichtbaar zijn en volhardend blijven, ondanks eventuele tegenslagen, werd genoemd als cruciaal voor succes. Ze haalde een quote van Fien Huige aan: “Trust the process” om het belang van vertrouwen in het proces te onderstrepen. Daarnaast werd het belang van inclusiviteit benadrukt, waarbij ook de niet-meegaande meningen gehoord moeten worden, omdat deze waardevolle inzichten kunnen bieden. Door effectief samen te werken, gedeeld eigenaarschap te creëren en de stemmen van alle betrokkenen te horen, kunnen teams sterker en meer verbonden worden.

Verhalen van dichtbij vertellen met Social Media

De workshop “Tik Tok? Insta? Hoe zet je social media effectief in om in gesprek te gaan over roken?” richtte zich op het strategisch inzetten van social media om gesprekken over roken te voeren en de Wijkaanpak Rookvrij te promoten bij professionals en ervaringsdeskundigen in de wijk.

Laura van Till benadrukte het belang van doelgroepbepaling. Ze legde uit dat het cruciaal is om te weten wie je doelgroep is, omdat dit bepaalt op welk social media platform je hen het beste kunt bereiken. Voor kinderen rond de 15 jaar zijn Snapchat en TikTok veel interessanter dan bijvoorbeeld Facebook of LinkedIn. Door je doelgroep goed te kennen, kun je gerichter en effectiever middelen inzetten om je doel te bereiken.

Tijdens de workshop werden ook verschillende gratis en gebruiksvriendelijke tools besproken die helpen bij het creëren van content. Unsplash werd genoemd als een uitstekende bron voor rechtenvrije foto’s, terwijl Canva werd aanbevolen voor het eenvoudig maken van mooie posts met behulp van templates. Daarnaast werd het gebruik van AI, zoals ChatGPT, besproken om te helpen bij het genereren van creatieve ideeën en het maken van een contentplanning. Laura benadrukte dat je het niet allemaal zelf of alleen hoeft te doen; AI kan een waardevolle ondersteuning bieden bij het beheren van social media activiteiten.

Een ander belangrijk punt dat werd besproken, was de kracht van storytelling. Het maken van persoonlijke verhalen zorgt voor herkenning bij het publiek. Door je verhaal persoonlijk te maken, creëer je een diepere connectie met je doelgroep en vergroot je de impact van je boodschap.

De workshop gaf de deelnemers praktische handvatten en inspirerende ideeën om social media effectief in te zetten voor de Wijkaanpak.

Sociale normen ombuigen

Tijdens de workshop “Praten over roken? Dat doen we hier niet.” – Sociale normen in de Wijkaanpak, geleid door Diede van Delft, werd dieper ingegaan op het begrip sociale normen en hoe deze een cruciale rol spelen in de aanpak van roken binnen wijken. Sociale normen zijn namelijk de onbewuste regels en verwachtingen die het gedrag van mensen sturen, vaak zonder dat ze zich daarvan bewust zijn. Diede legde uit dat deze normen voortkomen uit de behoefte om bij een groep te horen en dat het energie kan kosten om hiervan af te wijken. Sociale normen zijn dus niet altijd bewuste keuzes en zijn vaak gebaseerd op wat mensen denken dat anderen doen.

“Het is belangrijk dat we het gesprek durven aan te gaan, ook al vinden we het best spannend.”

Verschillende groepen mensen kunnen invloed uitoefenen op ons gedrag, zoals levenspartners, ouders, vrienden en sleutelfiguren. In verschillende situaties kijken we naar verschillende referentiegroepen, afhankelijk van wie we voor dat gedrag relevant vinden.

De perceptie van sociale normen kan veranderen door nieuwe informatie. Diede benoemde daarbij het voorbeeld van een TikTok video waarin artsen alarm slaan over vapen. Daarin vragen zij creators (influencers) om hun filmpjes met vapes te verwijderen, om zo te laten zien dat vapen niet normaal is.