Twee manieren van inzet zorg en ondersteuning

Bij het organiseren van opvang is zorg en ondersteuning een belangrijk thema. Er is een verschil tussen de inzet van zorg en ondersteuning als het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) de exploitatie van de opvanglocatie verzorgt of wanneer er gekozen wordt om als gemeente zelf te exploiteren.

Wanneer een locatie door het COA wordt beheerd, zal altijd eerst GZA (Gezondheidszorg Asielzoekers) worden ingeschakeld. GZA is de organisatie die het contract met COA heeft om zorg te bieden op alle locaties. Deze organisatie heeft veel expertise in het bieden van zorg voor deze specifieke doelgroep.

Wanneer het GZA onvoldoende capaciteit heeft, kan het zijn dat een andere uitvoerder zorg biedt, zoals Arts & Specialist of Just4Care. Tips om de zorg in dat geval goed te organiseren zijn te vinden achter in het rapport Zorg in tijden van crisis.

Een gemeente kan er ook voor kiezen om zelf de locatie te beheren, of te laten beheren door bijvoorbeeld het Rode Kruis. GZA kan in dat geval ook de zorg verlenen, mits er voldoende capaciteit is. Zo niet, of als de gemeente zelf kiest voor een andere partij, is de gemeente dus zelf verantwoordelijk voor het organiseren van preventie, zorg en welzijn. De laatste situatie vraagt logischerwijs meer inspanningen.

Structurele samenwerking met zorg- en ondersteuningspartijen

In het laatste geval moeten namelijk afspraken worden gemaakt met zorgpartijen in de gemeente. Dit kan gepaard gaan met diverse uitdagingen, zoals een tekort aan huisartsen en andere zorgverleners, minder ervaring met het bieden van zorg aan de doelgroep, versnippering en het risico op grote verschillen in kwaliteit van zorg.
Het is daarom belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over wat er geregeld moet worden. De (verouderde) Handreiking CNO kan hierbij helpend zijn. Op de website van COA Zorg is ook informatie te vinden over wat er onder zorg valt.

Werk als gemeente in ieder geval aan structurele samenwerking met aanbieders van zorg en ondersteuning en maak goede afspraken over wat zij bewoners bieden en hoe je wilt samenwerken.
Zorg in ieder geval dat de volgende aspecten zijn geregeld:

• Curatief medische zorg
  Huisarts en/of doktersassistent, verpleegkundige en POH-GGZ.  De huisartsenpost in nacht/ weekeind.
  Bewoners van asielopvang vallen onder een speciale vergoedingsregeling, de Regeling Medische zorg Asielzoekers, de RMA. Dit is vergelijkbaar met vergoede zorg uit het basispakket. Ook voor asielzoekers geldt dat de huisarts verwijst naar de tweedelijnszorg.

• Apotheek
  Maak afspraken over medicijnen met de apotheek in de buurt. Zorg dat voldoende zelfzorgmiddelen op opvanglocatie aanwezig zijn.

• Mondzorg
  Meestal worden afspraken gemaakt met lokale tandartsen. Alleen zorg die valt onder het basispakket uit de RMA wordt vergoed: voor kinderen een jaarlijks preventief onderzoek en bijvoorbeeld vullingen, voor volwassenen is alleen noodhulp beschikbaar tot maximaal 350 euro.

• Publieke gezondheidszorg
  Bespreek met de GGD wat zij kunnen bieden op de locatie. Op COA-locaties wordt dit uitgevoerd door Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers (PGA). Hieronder valt JGZ (handreiking JGZ asielzoekerskinderen), gezondheidsbevordering- en voorlichting, seksuele gezondheidszorg en infectieziektebestrijding. En technische hygiënezorg: inspecties en hygiëneadvies en –voorlichting aan medewerkers.

• Geboortezorg
  Zwangeren en baby’s lopen in de asielopvang meer risico op problemen. Daarom is extra aandacht nodig voor goede begeleiding in en rond de geboortezorg. De werkwijze is te vinden in de ketenrichtlijn geboortezorg, die momenteel geactualiseerd wordt. Over dit onderwerp zijn ook artikelen van Kansrijke start en KIS.

• Tolkeninzet zorgverleners
  Zorgverleners zijn verplicht een tolk in te zetten als dat nodig is voor de kwaliteit van zorg. Zie www.zoschakeltueentolkin.nl voor tips per beroepsgroep en telefoonnummers van de tolkbureaus. Tolkeninzet wordt vergoed volgens de RMA. Vermijd in alle gevallen dat kinderen als tolk worden ingezet.

• Sociaal domein en jeugd
  Sociaal domein kan ondersteunen bij o.a. ontmoeting, taalactiviteiten, en de link kan leggen met bestaande bewonersinitiatieven rondom ontmoeting en gezondheid. Vanuit de Wet op de jeugdzorg kunnen gemeenten aanvullende zorg vergoeden die geschikt is voor vluchtelingenkinderen.

Sociale kaart en onderlinge samenwerking partijen

De kwaliteit van zorg en ondersteuning is beter als partijen elkaar kennen en goed samenwerken. Het is daarom goed om als gemeente te investeren in een ‘levende sociale kaart’; faciliteer dat betrokken professionals elkaar ontmoeten en weten van elkaars rollen, taken en verantwoordelijkheden. Dan zullen ze ook makkelijker naar elkaar kunnen doorverwijzen en waar mogelijk ook kunnen aanzetten tot meer integrale samenwerking. Betrek hier ook VluchtelingenWerk bij. Zij zijn op alle opvanglocaties aanwezig en geven voorlichting en begeleiding rond de asielprocedure, gezinshereniging etc.. VluchtelingenWerk is nauw betrokken bij de totstandkoming van de Spreidingswet en geeft graag gericht advies over de implementatie.