Wat zijn digitale vaardigheden?

Digitale vaardigheden zijn vaardigheden van mensen om digitale apparaten te kunnen gebruiken. Zoals een computer, tablet of mobiele telefoon. Iemand met beperkte digitale vaardigheden heeft onder andere moeite met:

• (Zorg)websites zoeken en begrijpen
• Uitnodigingsmails begrijpen
• Medicijnen bestellen
• QR-codes scannen
• Inloggen en medisch dossier bekijken in patiëntportalen pgo)
• Beeldbellen

Digitale vaardigheden heb je nodig om online (gezondheids)informatie te vinden en begrijpen. En om online diensten te kunnen gebruiken, zoals een DigiD of een patiëntportaal. Ook moet je digivaardig te zijn om online informatie te kunnen beoordelen op betrouwbaarheid.

Feiten en cijfers

Hoeveel mensen gebruiken computers en internet?

• 18% van de Nederlandse bevolking heeft geen of weinig ervaring met computers of andere digitale middelen (CBS, 2023).
• 12% van de Nederlanders met alleen basisonderwijs of VMBO heeft nog nooit internet gebruikt.
• 95,2% van de mensen met een theoretische opleiding gebruiken een mobiele telefoon. Tegenover 76,9% van de mensen met een praktische opleiding (CBS, 2019).
• 0,5% van de mensen met een hoge opleiding gebruiken nooit internet. 11,7% van de mensen met een lage opleiding gebruiken nooit internet.
• 42% van de ouderen en 31% van de praktisch opgeleiden missen basiskennis op het gebied van digitale vaardigheden (Deursen, 2018).
• 84% van alle mensen boven de 55 jaar hebben een smartphone. Toch vragen ouderen relatief vaak om hulp bij het gebruik van hun mobiele telefoon, laptops, computers en tablets.

Hoe gebruiken zorggebruikers computers en internet?

• Nog geen 70% van de 65+-ers gebruikt websites voor hun gezondheid. Onder mensen tussen 15 t/m 64 is dit bijna 90% (EhealthMonitor, 2021).
• 25% van alle zorggebruikers geeft aan een gebrek aan kennis en vaardigheden te hebben om e-health te gebruiken (EhealthMonitor, 2021).
• Onder mensen met praktische opleiding zoekt 59% online naar gezondheidsinfo. Onder mensen met theoretische opleiding is dat 85% (CBS, 2019).

Hoe herken ik beperkte digitale vaardigheden bij patiënten?

Het is belangrijk om beperkte digitale vaardigheden tijdig te herkennen. Dat kun je doen door open het gesprek aan te gaan met patiënten. Je kunt hen vragen naar hun vaardigheid met het gebruik van computers, mobiele telefoon en het internet. In deze quickscan staan voorbeeldvragen om het gesprek aan te gaan met je patiënt.

In deze kennisclip leer je meer over het herkennen van patiënten die laaggeletterd zijn en beperkte digitale vaardigheden hebben.

Hoe houd je als (zorg)organisatie rekening met digitale vaardigheden?

Als zorgverlener kan je zelf zorgen dat patiënten met beperkte digitale vaardigheden beter gebruik kunnen maken van digitale zorg. Bijvoorbeeld:

• Zorg dat je weet welke digitale zorg bij je patiënt past. Ga de digitale vaardigheden na en kies voor begrijpelijke apps of websites. Gebruik de checklist Toegankelijke informatie om te zien waar een begrijpelijke app aan moet voldoen.
• Vul niet voor je patiënt in dat hij/zij wel of niet met digitale zorg wil starten. Er blijven altijd patiënten voor wie digitale zorg niet geschikt is. Ga daarover in gesprek.
• Communiceer in begrijpelijke taal over de mogelijkheden van digitale zorg. Gebruik daarvoor deze begrijpelijke woordenlijst die voor het programma OPEN gemaakt is. Of doe deze kennisclip.
• Zorg voor begrijpelijke taal in het medisch dossier van de patiënt. Hier staan voorbeelden van begrijpelijke dossiervoering.
• Zorg voor een toegankelijke online inzage van het dossier. In deze video geven huisarts Jolanda van de Velden en taalambassadeur Dicky Gingnagel tips over hoe je de online inzage van je praktijk toegankelijk maakt.
• In deze communicatietoolkit van NHG vind je verschillende middelen die je kunt gebruiken om patiënten voorlichting te geven over online inzage in de huisartsenpraktijk.

Beeldbellen met patiënten met beperkte digitale vaardigheden

Voor mensen met beperkte digitale vaardigheden is ook beeldbellen vaak nog te moeilijk. Op deze pagina lees je hoe je het videoconsult toegankelijk en laagdrempelig maakt voor iedereen. Met deze beslisboom kun je nagaan of de patiënt in staat is om te beeldbellen. Ook kun je via deze beslisboom kijken welke ondersteuning je de patiënt kunt bieden. Dit stappenplan helpt om het videoconsult laagdrempelig en toegankelijk in te zetten.

Zelf begrijpelijke apps of websites ontwikkelen

Zelf begrijpelijke eHealth maken? Kijk op onze pagina over toegankelijke eHealth voor meer tips en hulpmiddelen rond digitale zorg.

Contact met onze adviseurs over eHealth

Kom je liever direct in contact met één van onze experts? Hier vind je alle adviseurs van het programma eHealth4All. Op hun persoonlijke pagina’s vind je hun contactgegevens.