Bijna alle mensen die een kind krijgen, maken gebruik van kraamzorg. Bijna, want elk jaar krijgen ruim 29.000 ouders geen of te weinig kraamzorg. Zo krijgt 1.2% helemaal geen kraamzorg, en ruim 15% krijgt 24 uur kraamzorg of minder. Dat moet veranderen. Want vrouwen en kinderen die geen of te weinig kraamzorg ontvangen, lopen een hoger risico op gezondheidsproblemen. Daarom zetten Pharos en het Erasmus MC zich in voor toegankelijke kraamzorg.

Kraamzorg wordt vaak gezien als een hele toegankelijke vorm van zorg. Toch is die toegankelijkheid er niet voor iedereen. Zo maken bepaalde groepen te weinig gebruik van kraamzorg. Bijvoorbeeld alleenstaande moeders, gezinnen met een laag opleidingsniveau of een migratieachtergrond. Dat is slecht voor de gezondheid van moeder en kind. De zorgkosten laten namelijk zien dat juist gezinnen in kwetsbare situaties extra zorg nodig hebben in het jaar na de bevalling.

• Vrouwen die helemaal geen kraamzorg krijgen, maken hogere zorgkosten voor zichzelf in het eerste jaar na de bevalling.
• Vrouwen die minder dan 24 uur kraamzorg krijgen, hebben niet alleen hogere zorgkosten voor zichzelf, maar ook voor hun kind door gezondheidsklachten na de kraamperiode¹.

Toegankelijke kraamzorg voor kwetsbare gezinnen

Juist voor kwetsbare gezinnen is het extra belangrijk dat zij passende ondersteuning krijgen vanaf de geboorte. Maar dan moet de kraamzorg wel goed bereikbaar zijn voor gezinnen in kwetsbare situaties.

Kraamverzorgende Elise* vertelt: “Sommige ouders hebben nog helemaal geen beeld van kraamzorg, of maar een klein beetje. Ze denken bijvoorbeeld dat de kraamverzorgende alleen maar komt om te poetsen en de baby te wassen. Ze weten niet altijd dat de kraamverzorgende moeder en kind medisch controleert, en begeleidt bij de borstvoeding.”

Projecten rond toegankelijke kraamzorg

Om kraamzorg toegankelijker te maken, startten we samen met de afdeling Verloskunde & Gynaecologie van het Erasmus MC het project ‘Een kansrijke start voor ieder gezin: Het belang van passende kraamzorg‘. Dit project is gefinancierd door ZonMw en is een vervolg op het onderzoek ‘De beste kraamzorg voor de kwetsbare zwangere en haar kind‘.

In gesprek met (aanstaande) moeders en zorgprofessionals

Vanuit eerste oriënterende gesprekken met zowel professionals uit de geboortezorg als (aanstaande) ouders, blijkt dat ouders met een lage SEP achtergrond niet altijd goed weten wat het belang is van kraamzorg. Voor zorgprofessionals kan het lastig zijn om hen daar optimaal over in te lichten. Tijdens twee bijeenkomsten werd hierover doorgepraat. Dit zijn de zogeheten maaksessies met kraamverzorgenden, jeugdverpleegkundigen en verloskundigen uit de praktijk. Ook vertegenwoordigers van Al Amal en Voorlichters gezondheid waren aanwezig.

Maaksessies

De sessies staken we praktisch in. We bekeken samen de stappen die aanstaande ouders doorlopen voor en na de aanmelding voor kraamzorg. En wat de knelpunten zijn bij het vinden, aanvragen en afnemen van de zorg. Hierbij stelden we ons per stap de vraag ‘Wat maakt dat de ouder nu niet kiest voor alle uren kraamzorg?’. En onderzochten we hoe de informatie in die specifieke stap te verbeteren. Met alle kennis die hierdoor ontstaat, ontwikkelen en implementeren we samen informatie en producten in de praktijk. Op die manier kunnen we de uitdagingen rond toegankelijke kraamzorg aanpakken.

*Namen in dit artikel zijn gefingeerd.

¹Lagendijk, J., Steegers, E., & Been, J. (2019). Inequity in postpartum healthcare provision at home and its association with subsequent healthcare expenditure. European Journal of Public Health, 29(5), 849-855.